Abraham Lincoln: Vampire Hunter

Seth Grahame-Smith is misschien niet de uitvinder van het literaire mash-up-genre. Maar als schrijver van de bestsellers Pride and Prejudice and Zombies en Abraham Lincoln: Vampire Hunter is hij zonder meer de koning van de stamppotliteratuur.

Het genre van de mash-up mag niet verward worden met de puur op de snelle lach mikkende parodie of de pastiche. "Hoe krankzinniger je uitgangspunt, hoe serieuzer je het moet behandelen", aldus de Amerikaanse (scenario)schrijver Seth Grahame-Smith (1976). Daarom baseerde hij Pride and Prejudice and Zombies (2009) voor zeker tachtig procent op de oorspronkelijke tekst van Jane Austen.
Hoewel Grahame-Smith niet de bedenker van de titel is — dat was zijn uitgever — vond hij het meteen een plausibele gedachte dat er een zombiegeschiedenis schuil kon gaan achter de moeizaam bevochten romance tussen burgermansdochter Elizabeth Bennet en de bruuske rijkaard Darcy. "Wat doet dat leger daar anders bij hen in de buurt, en waarom rijden ze voortdurend heen en weer in hun koetsen?" De vraag stellen is hem beantwoorden. Met zombies. Door zijn ondoden behoedzaam in de mix te gooien, en Austens verhaal zoveel mogelijk intact te laten, slaagde Grahame-Smith er in om de meligheid van de titel verder buiten de deur te houden. Dat die meligheid vroeg of laat het mash-up-genre zal nekken blijkt overigens al uit (door andere auteurs uitgewerkte) titels als Sense and Sensibility and Sea Monsters, Little Women and Werewolves en Jane Slayre.

Bloedbank
Maar goed: de door Natalie Portman te produceren verfilming van Pride and Prejudice and Zombies blijft maar uitgesteld worden, zodat het tweede boek van Grahame-Smith nu als eerste de bioscoop bereikt.
In de historische horrorroman Abraham Lincoln: Vampire Hunter (2010) ontvouwt de schrijver zijn theorie dat de zestiende president van Amerika gedreven werd door wraakgevoelens tegen de vampier die zijn moeder vermoordde toen hij nog een kind was. De aanleiding voor deze mash-up van historische roman en bloedzuigersdrama was prozaïsch: op promotietour voor Pride belandde hij steeds in boekhandels waar speciale tafels waren ingericht voor biografieën en ander werk over Lincoln, wiens tweehonderdste geboortejaar in 2009 gevierd werd. Tezelfdertijd groeide Stephenie Meyers bakvissenhorror Twilight uit tot een hype van monsterachtige proporties.
Lincoln en vampiers. Lincoln en vampiers. Dat was alles wat Grahame-Smith zag op zijn tournee. Het idee voor een nieuw prakboek was geboren.
De schrijver, die inmiddels door zijn fan (én idool) Tim Burton was ingehuurd om een verbeterd script voor diens vampierenkomedie Dark Shadows te schrijven, maakte een gedegen studie van Abe Lincolns leven. "Als je iets van die man weet", zo vertelde Grahame-Smith, "moet je wel vaststellen dat hij een superheld was! Een jongen uit een arm gezin, die zich eerst opwerkt tot jurist, om als president van de VS de oorlog tussen Noord en Zuid te beslechten, en de slavernij af te schaffen. Ongelooflijk toch?" En als Abraham Lincoln een superheld was, dan moest zijn boek natuurlijk wel een superhero origin story worden.
Maar zoals in ieder goed superheldenverhaal: de schurken zijn het interessantst. Grahame-Smith legt de prikkelende notie op tafel dat de slavernij in stand werd gehouden door Zuidelijke vampiers, die de negerslaven beschouwden als hun persoonlijke bloedbank.
De band tussen vampiers en Southern Gothic was eerder al overtuigend gelegd in de HBO-serie True Blood. Maar het idee dat vampiers niet alleen cultureel, maar ook economisch het best zouden gedijen in het racistische Diepe Zuiden: dat geeft het verhaal van Grahame-Smith zijn sinistere meerwaarde.

Fritz de Jong

Timur Bekmambetov, de grote stamper
Als je Timur Bekmambetov vraagt een mash-up-roman als Abraham Lincoln: Vampire Hunter te bewerken, dan weet je één ding zeker: de Rus zal te werk gaan met de grootst mogelijke pureestamper. Bij het maken van deze krant was de film nog niet te zien. Maar de beschikbare clips en trailers van Bekmambetovs boekverfilming maken duidelijk waar deze Abraham straks de mosterd zal halen. De toon wordt gezet door een constant bewegende camera, knallende massataferelen, en knokscènes waarin vampiers en hun bestrijders in slow motion door het zwerk zweven.
Want net zoals schrijver en scenarist Grahame-Smith zijn klassieke bronnen het liefst prakt met zo herkenbare mogelijke genreconventies, keert Bekmambetov steeds weer terug naar de natuurwetten tartende trukendoos die geopend werd door zijn grote voorbeeld The Matrix.
In zijn doorbraakfilm Nochnoy dozor (Nightwatch) pikte de Rus zelfs de messiaanse thematiek van de gebroeders Wachowski mee. In feite was de Russische kaskraker, en het vervolg daarop, een mash-up van The Matrix en een (helaas slecht doordachte) vampiermythologie.
Bekmambetovs enerverende Hollywood-debuut, de stripverfilming Wanted, liet zelfs iedere schijn van inhoudelijkheid varen om, wederom in de geest van de door de Wachowski’s geïntroduceerde bullet time-trucages, een film lang de kogeltrajecten van een aantal huurmoordenaars te volgen.
Als actieregisseur gaat Bekmambetov steevast verder waar The Matrix ophield en legt hij een onmiskenbare visuele schwung aan de dag. In zijn knok- en achtervolgingssequenties trotseert hij met zichtbaar genoegen de wetten van de fysica en de logica.

FdJ