Focus: Eeuwig opgesloten in de matrix

Which Way Is Up? is de titel van een nieuw essayistisch filmprogramma in het op de NDSM-werf gevestigde Moving Arts Centre Amsterdam (MACA). Het programma reflecteert met negen films, alle met een inleiding, op de bedreigingen en kansen van digitalisering. Daarover gaat het op 3 mei ook in een lezing in het Fraterhuis in Zwolle.

De kranten staan vol met artikelen over digitale spionage, controle en surveillance. Vooral China functioneert daarin als angstaanjagend toekomstbeeld, maar deze verontrustende zaken doen zich overal voor. Hoog tijd, vindt Hugo Emmerzael, Filmkrant-redacteur en curator van Which Way Is Up?, om met films te onderzoeken waar het met de maatschappij naar toe gaat. Of: waar de maatschappij naar afglijdt.

Met negen films werpt het programma ‘een kritisch licht op de zogenaamde post-ideologische wereld van vandaag, waarin surveillance, staatscontrole en exploitatie obscuur en diffuus zijn gemaakt door onze geglobaliseerde en gedigitaliseerde verhouding tot de wereld om ons heen’. Dat is een stevige mond vol, maar de boodschap is duidelijk: de digitalisering maakt burgers tot makkelijke prooi voor allerlei (staats)instellingen. Schokkend dat tien jaar na Edward Snowdens onthullingen over wereldwijde Amerikaanse digitale overheidsspionage legale en illegale afluisterpraktijken en staatscontrole alleen maar zijn toegenomen.

De films in Which Way Is Up? lopen uiteen van blockbusters en cult tot avant-garde en experimenteel. Michael Manns Miami Vice (2006) is de basisfilm in het programma, omdat volgens Emmerzael deze film het beginpunt is ‘van de hyperrealistische surveillancemaatschappij die ons hele leven dicteert.’ Miami Vice en twee andere films zijn inmiddels te zien geweest, maar tot en met juni staan nog zes films op het programma, waarvan vijf met inleidingen van Emmerzael: 30 april Inventing the Future (Isiah Medina, 2020), 7 mei Urban Rashomon en Field Niggas (Khalik Allah, 2013 en 2015), 4 juni Sully (Clint Eastwood, 2016), 11 juni Still Free en Natura (Vadim Kostrov en Matti Harju, 2013), 18 juni Speed Racer (Lana & Lilly Wachowski, 2008, met een inleiding door filmwetenschapper Dan Hassler-Forest), en 25 juni Star Wars Episode II: Attack of the Clones (George Lucas, 2002).

Over films die reflecteren op de online wereld, waaruit geen ontsnappen meer mogelijk lijkt, gaat het ook in Emmerzaels lezing Nooit meer uit de matrix op 3 mei in het Fraterhuis in Zwolle. Daarin gaat het over de bedreigingen van de digitalisering, maar ook over de artistieke mogelijkheden van digitale film. Emmerzael roept op tot verzet ‘tegen de generieke digitale drab die door de verstopte aderen van de multiplex stroomt’. Hij roept op om ons te richten op ‘een eclectische mix van films die fascinerende alternatieven bieden’.

Wie wil weten wat die alternatieven zijn, moet naar Zwolle!

Which Way Is Up? | t/m 25 juni | Moving Arts Centre Amsterdam
Nooit meer uit de matrix | 3 mei | Fraterhuis, Zwolle