Focus: Queer Film Festival Utrecht 2023

Het Queer Film Festival Utrecht (QFFU) viert het eerste lustrum. Op negen locaties in Utrecht zijn ruim zestig korte films, documentaires, klassiekers en Nederlandse en internationale speelfilmpremières te zien. Het festival blikt terug en kijkt vooruit.

Met de activistische cultklassieker Born in Flames (Lizzie Borden, 1983) gaat het Queer Film Festival Utrecht op 1 september in De Helling van start. In de dystopische docufictie komen diverse feministische groepen in New York ieder op eigen wijze in verzet tegen geweld tegen vrouwen, werkloosheid en het patriarchaat.

Deze strijdbare film is geen toevallige keuze, want ‘het rebelse karakter is exemplarisch voor ons programma’, schrijft programmeur Max de Valck in een toelichting. Anders gezegd: ‘We deinzen niet terug voor een goede dosis controversiële, obscure en vernieuwende cinema.’ Na vertoning van Born in Flames verzorgt danscollectief Queer in Wonderland de afterparty met dj’s, optredens en queer art.

Born in Flames is naast openingsfilm ook onderdeel van het terugblikprogramma ‘Going Underground – An Introduction to New Queer Cinema’, met films uit de baanbrekende New Queer Cinema-beweging van begin jaren tachtig tot midden jaren negentig. Daarin gaat het over onderwerpen als ras, klasse en genderidentiteit. Zoals in The Watermelon Woman (Cheryl Dunye, 1996), een fictieve documentaire waarin een filmmaker op zoek gaat naar een naamloze zwarte filmacteur uit de jaren dertig, die in de credits altijd ‘watermelon woman’ werd genoemd. De zoektocht, waarin de filmmaker op het taboe stuit van lesbische liefdesrelaties, grijpt diep in in haar eigen (liefdes)leven.

Het is ondoenlijk om hier zelfs maar een deel van het festivalprogramma te vermelden. Maar we moeten in elk geval de vertoning van de Russische film Bed and Sofa (Abram Room, 1927) noemen. De film, die zich afspeelt in het arbeidersmilieu, gaat over een driehoeksverhouding van een vrouw en twee mannen in een armoedig appartementje in Moskou. De complexe liefdesverhouding en het feit dat de vrouw abortus overweegt als ze zwanger is, leidde vrijwel overal, ook in Nederland, tot een verbod van de film.

Ook Dutch Docs moet worden genoemd, dat vijf korte Nederlandse queer documentaires bevat: I Am Not a Number (Transketeers), Boom Boom Chao (Pau(la) Chaves Bonilla), Him/Hair (Eloi Genrich), Outside the Lines (Stan Oversteegen) en Maxi-Pad (Julia de Roo). En wie zin heeft in een anarchistisch, over-de-top punkmusical moet het Zweedse Folkbildningsterror (Lasse Långström, 2014) niet overslaan: “Hoor de engelen van trans bevrijding! Je gender is van jou, proletariër!”

Queer Film Festival Utrecht | 1 t/m 8 september | diverse locaties, Utrecht