Focus: Post Apartheid Cinema
Miners Shot Down
De Zuid-Afrikaanse cinema bestaat toch uit films over blanke onderdrukkers en zwarte slachtoffers in de getto’s? Plus historische films over Mandela? Zo was het lange tijd, met als gevolg een clichébeeld over Zuid-Afrika. Dat afgelopen zomer op World Cinema Amsterdam de Zuid-Afrikaanse speelfilm Necktie Youth opzien baarde, was illustratief voor onze gebrekkige kennis over de Zuid-Afrikaanse cinema.
Dat in Necktie Youth rijke zwarte jongeren zich net zo verveeld met drugs en seks door het leven slepen als rijke blanke jongeren, hadden we niet eerder gezien in films. Zwarte jongeren waren altijd slachtoffers, geen decadente lapzwansen. Necktie Youth-regisseur Sibs Shongwe-La Mer had genoeg van de clichés en filmde de werkelijkheid van zijn rijke kennissen- en vriendenkring. Zijn film laat zien dat de Zuid-Afrikaanse werkelijkheid zich niet meer laat vangen in een blank-zwart tegenstelling. Ook het filmfestival ‘Post Apartheid Cinema: A focus on South African Film’, van 3 t/m 9 december in Filmhuis Lumen in Delft, richt de blik op de veranderende Zuid-Afrikaanse cinema. De nieuwe generatie filmmakers laat zich niet meer onder één noemer vangen. Er zijn zoveel (etnische) groepen — Zuid-Afrika kent alleen al elf officiële talen — die ieder vanuit het eigen perspectief naar de werkelijkheid kijken, dat er nauwelijks nog een gemeenschappelijke deler is. De overkoepelende strijd van onderdrukte tegen onderdrukker, zwart tegen blank, is vervangen door een veelheid aan visies. Gemarginaliseerde etnische groepen, maar ook de LHBT-gemeenschap, kunnen nu ook met films van zich laten horen. Daarbij ligt het gevaar van een doelgroepencinema, waarin iedereen voor eigen parochie preekt, op de loer. Is er nog iets gemeenschappelijks dat Zuid-Afrikanen bindt? De vraag zal ongetwijfeld aan bod komen op het festival, dat onder meer films vertoont van Zola Maseko (The Life and Times of Sara Baartman), Ntshavheni Wa Luruli (The Wooden Camera & Elelwani) en Rehad Desai (Miners Shot Down). Laatstgenoemde film is een documentaire over de dood door politiekogels van vierendertig stakende mijnwerkers in 2012. Op het festival zijn ruim tien filmmakers aanwezig.