Focus: Palestine Cinema Days 2024

Onderdrukking en verzet

Naila and the Uprising

Je zou wensen dat politici en iedereen die een mening heeft over Palestijnen op 2 november de zeven films op Palestine Cinema Days gaan zien. Het zorgt allicht voor meer empathie, begrip en historisch inzicht. De films, die Palestijnse onderdrukking en verzet in heden en verleden tonen, zijn te zien in Amsterdam, Rotterdam, Groningen, Utrecht, Nijmegen en Wageningen.

De moeder van filmmaker Carol Mansour doet in Aida Returns wat veel oude mensen doen, zeker als zij Alzheimer hebben: terugverlangen naar het verleden. Bij Mansours moeder betekent dat herinneringen ophalen aan haar leven in Jaffa, waaruit zij als Palestijn in 1948 werd verdreven. Zij kwam terecht in Canada, waar zij haar verdere leven leefde. In het zicht van de dood komen messcherpe herinneringen aan haar jeugd in Jaffa naar boven.

Mansour wil na het overlijden van haar moeder haar as uitstrooien in Jaffa, maar dat gaat niet zomaar, want de filmmaker, die in Libanon woont, is niet welkom in Israël. Vrienden van haar maken de gevaarlijke reis, waarbij ze in voortdurend contact staan met haar. Aida Returns is een pijnlijke illustratie van de levenslange gevoelens van ontheemding van vluchtelingen. De film is te zien in Cinema de Vlugt en in Open Space Contemporary Art Museum (OSCAM) in Amsterdam.

Over een recenter verleden dan de Nakba gaat Naila and the Uprising (Julia Bacha, 2017). De documentaire portretteert de Palestijnse verzetsstrijder Naila Ayesh, die in 1987 een grote rol speelde in de Eerste Intifada, het protest tegen de repressie van de Palestijnen in de Gazastrook en op de Westelijke Jordaanoever. Omdat veel mannen gearresteerd waren en in Israëlische gevangenissen zaten, traden vrouwen, met als een van de belangrijkste Ayesh, naar voren in de brede protestbeweging. Zij gingen voorop in het protest, ook omdat Yasser Arafat en andere PLO-leiders in Tunesië in ballingschap leefden. Lang duurde het niet, want toen de PLO-leiding in 1993 mocht terugkeren naar de Palestijnse gebieden namen zij de macht weer over van de vrouwen. Tot hun woede en teleurstelling werd de patriarchale orde hersteld. De film is te zien in OCCII en Joe’s Garage in Amsterdam en in Worm en Varia in Rotterdam.

Over verzet gaat het ook in Resistance, Why (Christian Ghazi). De film uit 1971 toont een eeuw Palestijns verzet: tegen de Ottomaanse overheersing, het Britse bestuur en na 1948 tegen Israël. De rode draad in de films is de strijd voor een democratisch en vrij Palestina. Te zien in Joe’s Garage en Nieuwland in Amsterdam en Worm in Rotterdam.

Little Palestine, Diary of a Siege (Abdallah Al Khatib, 2021) toont de meedogenloze belegering in 2013 door het Syrische regime van Assad van het Palestijnse vluchtelingenkamp Yarmouk, in de buurt van Damascus. De Palestijnen in het kamp waren hulpeloze pionnen in de machtsstrijd tussen het regime en Islamitische Staat. Te zien in Kriterion in Amsterdam en NuDe Toekomst in Wageningen.

Over vernietiging van het Palestijnse leven in Israël gaat Maloul Celebrates Its Destruction (Michel Kheifli). De documentaire uit 1984 memoreert met archiefbeelden de vernietiging van ruim vierhonderd Palestijnse dorpen tijdens de Nakba. Maloul, dat in de buurt van Nazareth ligt, is een van de dorpen waarvan nog slechts een ruïne is overgebleven. Te zien in Athenaeum Boekhandel Zuidoost en de Brakke Grond in Amsterdam.

De documentaire Infiltrators (Khaled Jarrar, 2012) toont de ellende die de scheidingsmuur tussen Israël en de Westelijke Jordaanoever Palestijnen bezorgt in hun dagelijkse leven. De muur sluit Palestijnen op en maakt van degenen die uit de kooi breken opgejaagd wild. Door de muur gescheiden families zijn aangewezen op mensensmokkelaars om elkaar te kunnen bezoeken. En ook werkloze Palestijnen die werk zoeken in Israël om te overleven moeten gebruik maken van illegale routes. Samengevat: de muur dehumaniseert Palestijnen. Te zien in The People’s Free University – Hiba Abu Nada Campus in Amsterdam en RKZbios in Groningen.

Illustratief voor het absurde Israëlische veiligheidsbeleid is de satirische documentaire The Wanted 18 (Paul Cowa & Amer Shomali, 2014). De film reconstrueert met onder andere stop-motion animatie het waargebeurde verhaal over een aantal Palestijnse inwoners van een stadje op de Westelijke Jordaanoever. Zij kopen achttien koeien, zodat ze melk uit Israël kunnen boycotten. So far so good, totdat het Israëlische leger de onafhankelijk melkproductie uitroept tot “een bedreiging voor de nationale veiligheid van de staat Israël”. Het leger maakt jacht op de koeien, die door de eigenaren worden verborgen zodat ze op geheime plekken melk blijven geven. Wat volgt is een kat-en-muisspel, maar dan met koeien. Dat zou komisch kunnen zijn, maar dat is buiten de Israëlische repressiemachine gerekend. Te zien in Ventilator Cinema in Amsterdam, Wijkfabriek in Nijmegen, Moezeum in Rotterdam en De Schuur in Utrecht.


Palestine Cinema Days | 2 november 2024 | Amsterdam: OCCII, Joey’s Garage, Kriterion, Athenaeum Boekhandel Zuidoost, de Brakke Grond, Cinema de Vlugt, Nieuwland, OSCAM, Ventilator Cinema en The People’s Free University – Hiba Abu Nada Campu; Groningen: RKZbios; Nijmegen: Wijkfabriek; Rotterdam: Moezeum, Varia en Worm; Utrecht: De Schuur; Wageningen: NuDe Toekomst