Focus: Oercinema

Serge Onnen kennen we van de wonderschone animatiefilm Cloacinae, die geìnspireerd is op de Chinese schaduwpoppencultuur. Van hem is nu in Kunstfort bij Vijfhuizen de installatie The Fear of Small Numbers te zien.

Als Onnen iets in zijn hoofd heeft, praat niemand dat eruit. Het maken van het 24 minuten durende Cloacinae (2017) vergde zeven jaar, maar nooit kwam het in Onnen op om het bijltje erbij neer te gooien. Die houding dankt hij aan zijn punkverleden, zei de in 1965 geboren kunstenaar/filmmaker vorig jaar in Het Parool. “We hadden een houding van do it yourself. Niet wachten, maar dingen doen.” Dat ‘dingen doen’ bestond vooral uit tekenen. Preciezer gezegd: het tekenen van bewegingen. De stap naar animatie lag voor de hand, maar Onnen wil zich niet laten opsluiten in één kunstvorm: “Tekenen is de basis, het beginpunt van alles. Het is het skelet dat ik kan aankleden met allerlei zaken. Dat kan animatie zijn, maar ook een ontwerp voor behang of een installatie.”

Onnen heeft een specifieke interesse in animatie. Hij houdt niet van hightech, maar van het werken met schaduwen, wat hij ‘de meest primitieve vorm van animatie’ noemt. Die interesse bracht hem in 2009 naar China waar hij de schaduwpoppencultuur bestudeerde. Tijdens de Culturele Revolutie werd dat kunstambacht als een overleefde, achterlijke cultuuruiting  verboden, maar inmiddels waren er weer tekenen van leven. Onnen keerde na een half jaar enthousiast terug uit China en wist dat hij een film met schaduwpoppen wilde maken. “Het is een prachtige oervorm van cinema. Ik heb een fascinatie voor precinematografische bewegende beelden. Uit de tijd dat bewegende beelden nog een magisch gevoel opriepen.” Na zeven jaar (!) was er Cloacinae, waarin onder andere een ouderwetse cent een grote rol speelt. Niet toevallig want naast schaduwpoppen is Onnen mateloos geïnteresseerd in de rol van geld in de wereld. “Vroeger hadden zaken een religieuze waarde, maar nu alleen nog een financiële. Kunst loopt daarmee hand in hand. Alles  is gemotiveerd door geld.”

Onnens interesse in de geldeconomie speelt ook weer een grote rol in zijn installatie The Fear of Small Numbers in Kunstfort bij Vijfhuizen. Daarin construeert Onnen een alternatieve economie. Harde cijfers worden vloeibaar en hebben niet de vaststaande betekenis zoals wij die kennen. In de installatie is ook Cloacinae verwerkt: een gezelschap van Chinese schaduwpoppen speelt een soort sudoku en kijkt ondertussen met een half oog naar deze film. Ook de phenakistiscoop, een voorloper van de cinema, speelt een rol in de installatie.

Onnens doel is dat we weer met frisse ogen leren kijken. Dat is hard nodig: “We leven nu in een tijd dat iedereen permanent een beeldscherm bij zich draagt. Het bewegende beeld is volkomen gedevalueerd.”

The Fear of Small Numbers, t/m 18 december in Kunstfort bij Vijfhuizen (kunstfort.nl)