Focus: Martin Koolhoven over Clint Eastwood
The Outlaw Josey Wales
Dat Martin Koolhoven bevlogen over film kan praten, weten we van zijn twee zesdelige tv-programma’s De kijk van Koolhoven. Wie hem live wil zien en horen kan vandaag terecht in filmtheater LUX in Nijmegen. Koolhoven begint er de nieuwe programmareeks Koolhovens Keuze. De filmmaker trapt af met anekdotes en wetenswaardigheden over Clint Eastwood en zijn film The Outlaw Josey James uit 1976.
De western is blijkbaar niet dood te krijgen. Bijna dertig jaar geleden werd het genre met Eastwoods Unforgiven (1992) dood verklaard. In de film gaat een oude scherpschutter (Eastwood) nog één keer op pad in zijn leven om wraak te nemen op de verminking door een paardenfokker van een prostituee. Dat klinkt als een conventioneel westernspektakel, maar Unforgiven is geen simpele pief-paf-poef film, maar toont de goorheid van het geweld in het Wilde Westen. De scène waarin de sheriff in een schijthuis zit, waarin hij een makkelijke doelwit is, doet de scherpschutter twijfelen. Moet hij deze man in koelen bloede vermoorden? Wat is de zin van ‘oog om oog, tand om tand?’
Met Unforgiven leek het westerngenre op een eindpunt gekomen. Een simpele tegenstelling tussen goed en kwaad, wat het geweld van de held altijd rechtvaardigde, was overleefd. Anders gezegd: types als John Wayne waren na Unforgiven echt dood. Er konden geen nieuwe meer komen.
Maar terugblikkend bleek Unforgiven niet het eindpunt van dé western, maar van de ouderwetse western. De film wordt nu gezien als de eerste van de revisionistische westerns: films die een realistischer beeld van het Wilde Westen geven. Films bijvoorbeeld waarin de oorspronkelijke Amerikanen niet weg te schieten decorstukken zijn, maar slachtoffers van de expansiedrang van de witte kolonisten.
Natuurlijk lag de scheidslijn niet exact bij 1994 en hadden sommige westerns al langer compassie en mededogen met de oorspronkelijke Amerikanen. Zoals The Outlaw Josey Wales (1976), waarin de oorspronkelijke Amerikanen geen losgeslagen wilden zijn, maar een beschaafd volk. Eastwood, die de film ook regisseerde, speelt een arme boer die de gruwelijke roofmoord op zijn gezin wil wreken. Op zijn jacht raakt hij in de chaos van de Burgeroorlog verstrikt in ranzige politieke machinaties. Westernexpert Koolhoven, die met Brimstone (2026) zelf een western maakte, weet er in LUX ongetwijfeld veel meer over te vertellen. Na zijn enthousiasmerende vertelling is de film te zien.
Koolhovens Keuze | 12 oktober, 19.30, filmtheater LUX, Nijmegen