Focus: De kracht van mythen

Het begrip mythe wordt te pas en te onpas gebruikt, maar De Schuur in Haarlem voert het in het programma The Eyes of Myths terug naar zijn oorspronkelijke betekenis. Te zien zijn negen filmbewerkingen van eeuwenoude verhalen, die het leven in een gemeenschap betekenis geven.

Dat het menselijk bestaan een chaos is, is een open deur. Al even open staat de deur bij de constatering dat gemeenschappen daarom altijd zoeken naar structuur. Maar het is waar: zonder ordening valt een gemeenschap als los zand uit elkaar. Bij het in stand houden van die orde spelen mythes een belangrijke rol. Zij schrijven gedrag voor en tonen de rampen die gebeuren als grenzen worden overschreden. Omdat de ene gemeenschap de andere niet is, zijn mythen specifieke verhalen voor specifieke gemeenschappen.

De Schuur in Haarlem illustreert dat met tien filmbewerkingen van mythen. Bij elke film is een inleiding of nagesprek. De oudste film is Orphée van Jean Cocteau uit 1950. De poëtische en fantasievolle film verplaatst het tragische liefdesverhaal van Orpheus naar de Franse jaren veertig. Van Joel en Ethan Coen is O Brother, Where Art Thou? (2000) te zien, een geweldige naar het heden verplaatste bewerking van Homerus’ Odysseus-mythe.

Woman in the Dunes (Hiroshi Theshigara, 1964) is een bewerking van de Sisyphus-mythe. De film baarde bijna zestig jaar geleden veel opzien door de openhartige seksscènes. The Legend of the Suram Fortress (Sergej Paradzjanov, 1984) is een visueel beeldschone verbeelding van een Georgische legende, waarin een jongen om instorting van een vestingssmuur te voorkomen zich moet laten inmetselen.

Kirikou en de heks (Michel Ocelot, 1984) is een schitterende animatiefilm over een meisje in een Afrikaans dorpje op zoek naar een wijze man om het dorpje te bevrijden van een heks. Voor kinderen is er na afloop een workshop waarin ze onder andere filmopnames kunnen maken. Yeelen (Souleymane Cissé, 1987) is een bewerking van het Oedipus-verhaal met magistrale landschapsopnamen en magische elementen uit de Malinese cultuur.

Profound Desires of the Gods (Shohei Imamura, 1968) gaat over de tegenstelling tussen een traditionele familie op een eilandje en een rationele moderne ingenieur. De film wordt wel gezien als een allegorie op het verdwijnen van de traditionele Japanse goden. In Crouching Tiger, Hidden Dragon (Ang Lee, 2001) moet een vrouw een zwaard naar Beijng brengen, wat niet meevalt in een wereld vol bandieten. De film oogt mythisch door de vele archetypische Chinese symbolen. Ook het surrealistische Holy Mountain (Alejandro Jodorowsky, 1973) verwijst niet naar één specifieke mythe, maar wekt met religieuze symboliek een mythische indruk.

The Eyes of Myth besluit met een kortfilmprogramma dat via een open call wordt samengesteld door jongeren uit Haarlem.

The Eyes of Myths | 3 t/m 21 september | De Schuur, Haarlem