Focus: Duitse films Fritz Lang
Das Testament des Dr. Mabuse
Een gezellige man was Fritz Lang naar het schijnt niet, maar wel een geniale filmmaker. Groninger Forum vertoont zes films van Lang, die in 1933 Duitsland ontvluchtte nadat Goebbels hem aanbood om hoofd van de Duitse filmindustrie te worden.
Het is een van de beroemdste gesprekken uit de filmgeschiedenis, maar niemand weet wat er precies werd gezegd. De Duitse propagandaminister Joseph Goebbels en Fritz Lang praatten in 1933 naar verluidt tweeëneenhalf uur met elkaar. Goebbels vroeg Lang om hoofd van de Duitse filmindustrie te worden, maar na het gesprek vluchtte de regisseur snel naar Frankrijk. Zijn vrouw Thea von Harbou ging als overtuigde Hitler-aanhanger niet met hem mee.
Met Langs vlucht naar Frankrijk, en later naar Hollywood, kwam een einde aan de briljantste fase in zijn filmcarrière. Zeventien Duitse films had hij in 1933 op zijn naam staan, waaronder een flink aantal meesterwerken. Groninger Forum vertoont er zes, waaruit Lang naar voren komt als een maker die elk filmgenre naar zijn hand zette. Of als een genre nog niet bestond, het simpelweg uitvond. Alle films worden kort ingeleid. De twee oudste films zijn Dr. Mabuse, der Spieler 1 en 2 (1922). Ze voeren een crimineel op, die zich verbergt achter de respectabele façade van een soort psychoanalyticus. Sommige filmhistorici zien de films als een vroege waarschuwing tegen wat komen zou: een politieke avonturier die met zijn hypnotische gaven de massa begoochelde.
Wat valt er nog te zeggen over Langs meesterwerk Metropolis (1927)? Met de duurste Duitse film tot dan toe vond de maker de sociaal-politieke sciencefiction uit. Een jaar later leverde hij met Spione (1928) het format voor de spionagefilm: een geheim agent moet een groep spionnen ontmaskeren, maar wordt verliefd op een van hen, uiteraard een femme fatale.
M – Eine Stadt sucht einen Mörder (1931) is een nog altijd aangrijpend en angstaanjagend portret van een kindermoordenaar en massahysterie. Wie de film ziet, vergeet nooit meer de waanzinnige, opengesperde ogen van acteur Peter Lorre. Tenslotte keerde Lang met Das Testament des Dr. Mabuse (1933) terug naar de psychopaat uit zijn twee eerdere films. Met de film nam hij niet alleen afscheid van Mabuse, maar ook letterlijk van nazi-Duitsland.