Focus: Drie legendarische dansfilms gratis te zien

Cinedans kennen we van het jaarlijkse dansfilmfestival, maar minder bekend is dat Cinedans Web online het hele jaar door de dansfilm met interviews en filmprogramma’s viert. Van 10 t/m 19 december kunnen we onder de titel Let’s go out to the field kijken naar drie films uit het archief van het Nederlands Dans Theater. Te zien is werk van Hans van Manen, Rudi van Dantzig en Jiří Kylián.

Het wordt wel eens vergeten in een tijd waarin ook in de danswereld nieuw, nieuwer, nieuwst alle aandacht opeist, maar in archieven liggen schitterende dansfilms. Het archief van het Nederlands Dans Theater is één van die schatkamers. Vanaf de oprichting in 1959 zijn talloze producties vastgelegd op film, zodat het archief een geweldig inzicht biedt in de ontwikkeling van de moderne dans, maar ook van het vastleggen ervan op film. Cinedans Web laat het zien met drie films uit een ver en minder ver verleden. Het programma is samengesteld door kunsthistoricus en curator Elsbeth Dekker, die ook een essay voor de Cinedans-website schrijft over de totstandkoming van de drie films.

De oudste film is Mouvement de la Hollande, een registratie van een choreografie van Rudi van Dantzig uit 1959. Het onderwerp van de dansvoorstelling is de wederopbouw van Nederland na de Tweede Wereldoorlog. Allerlei aspecten van de Nederlandse cultuur komen aan bod, van wetenschap tot moderne kunst, van industriële landschappen tot landbouw. Cinedans noemt de dansvoorstelling ‘een turning point tussen het oude en het nieuwe, aangejaagd door een minder klassiek bewegingsidioom’.

Bijna even oud als Mouvement de la Hollande is Kaïn en Abel, het ballet van Hans van Manen uit 1961, door Cinedans ‘een Nederlandse West Side Story’ genoemd. Carel Willink schilderde het achterdoek voor het ballet, waarvan de registratie in 1961 op de televisie was te zien. Van Manen was nauw betrokken bij de filmproductie. Volgens Cinedans liet dat zien dat hij zich bewust was van de cameramogelijkheden bij dans en ‘hoe deze subliem te gebruiken’.

Voor de derde film, het ballet Silent Cries van Jiří Kylián, springt het programma vijfentwintig jaar verder in de tijd naar 1986. Dit ballet, op muziek van Claude Debussy’s Prélude à l’après d’une faune, was Kyliáns eerste soloballet voor zijn vrouw Sabine Kupferberg. Het stuk, waarin de danser te zien is achter vuil glas, verbeeldt de innerlijk strijd van een mens om zichzelf met al zijn beperkingen te accepteren. Met zijn muziekkeuze voor Prélude à l’après d’une faune verwees Kylián nadrukkelijk naar de commotie bij de première in 1912 in Parijs van het revolutionaire ballet L’Après-midi d’un faune van Ballets Russes bij deze muziek. Het publiek begreep weinig van de opvoering, met als sterdanser Yaslav Nijinsky’s. Na afloop was er naast voorzichtig applaus stevig boegeroep. Ook recensenten verschilden van mening. Sommigen waren enthousiast, anderen vonden het ballet ‘smerig’ en ‘onfatsoenlijk’.

In 1987 zag de balletwereld er anders uit en werd Kyliàns Silent Cries onthaald als een schitterend en aangrijpend balletwerk.

Let’s go out to the field | 10 t/m 19 december | Cinedans Web, gratis te zien