Focus: Criminele grootmeester Melville
Le samouraï
Altijd goed, een retrospectief van Jean-Pierre Grumbach. Jean Pierre wie? Inderdaad, we kennen de regisseur beter onder de naam Melville. Kino in Rotterdam vertoont vijf films van de Franse meester van de ‘gangster noir’.
Misschien niet vreemd dat de films van Melville bol staan van verraad, list en bedrog. Drieëntwintig was de Joodse Jean-Pierre Grumbach toen de Tweede Wereldoorlog uitbrak. Hij wachtte niet af, maar werd onder de schuilnaam Melville lid van een verzetsgroep. Naar verluidt was hij betrokken bij de voorbereiding van de geallieerde landing in 1944 in Zuid-Frankrijk. Na de oorlog probeerde Melville de filmwereld binnen te komen, maar dat mislukte. Dan maar zonder hulp, vond de ambitieuze cinefiel, waarna hij onafhankelijk van de gevestigde filmorde minimalistische misdaadfilms begon te maken, die meer om een duistere sfeer draaien dan om een hecht plot.
Veertien films maakte Melville in zijn te korte leven (hij overleed in 1972 op 55-jarige leeftijd), waarvan Kino er vijf vertoont. Ze komen uit zijn beste periode, de jaren zestig en begin zeventig. Als eerste staat Le doulos (1963) op het programma. In de geweldige gangsterfilm probeert een door Jean-Paul Belmondo gespeelde crimineel zijn collega’s te slim af te zijn. Dat loopt niet goed af. In het beroemde Le samouraï (1967) speelt Alain Delon een huurmoordenaar in een kat-en-muisspel met een rechercheur. Voor L’armée des ombres (1969) putte Melville uit zijn oorlogsverleden. De film portretteert het leven van een verzetsstrijder (Lina Ventura) met de eeuwige angst voor verraad en arrestatie. In Le cercle rouge (1970) zet meesterdief Alain Delon met een ontsnapte gevangene en alcoholistische ex-politieagent een gecompliceerde overval op touw. Ook in Un flic (1972) is Delon weer van de partij, maar nu aan de andere kant van de wet: hij speelt een rechercheur die bij een bevriende crimineel voor een dilemma staat. Wat weegt zwaarder: de wet of de vriendschap?
Ook te zien is Odds Against Tomorrow uit 1959 van Robert Wise. Melville noemde deze film, waarin de raciale spanningen tussen drie bankovervallers hoog oplopen, een belangrijke inspiratiebron.