Focus: Cinédialoog Japanese Avant-Garde Pioneers

Over de culturele omslag en rebellie in de jaren zestig in het Westen raken babyboomers niet uitgepraat. Maar in Japan ging het er radicaler aan toe, is te zien in de documentaire Japanese Avant-Garde Pioneers. De Balie vertoont de film 7 juni in Cinédialoog in het bijzijn van Amélie Ravalec, de maker.

Terwijl de Nederlandse autoriteiten in de jaren zestig al in de stress schoten bij onschuldige happenings van provo’s in Amsterdam, ging het er bij de tegencultuur in Japan heftiger aan toe. Een belangrijke oorzaak was de Amerikaanse bezetting van Japan na de oorlog. Studenten, maar niet alleen zij, keerden zich in de jaren zestig tegen het “Amerikaanse imperialisme”.

Het leidde tot heftige clashes tussen studenten en politie, met als climax de botsing eind 1968 tussen twintigduizend activisten en politie bij de bezetting en vernieling van een treinstation in Tokio. Vergeleken met het geweld in Japan was het politieke protest in het Westen een theekransje.

Ook cultureel ging het er in Japan radicaler aan toe, is te zien in Japanese Avant-Garde Pioneers. De documentaire van de Franse filmmaker Amélie Ravalac blikt terug op de Japanse culturele underground in de jaren zestig. Er was sprake van een artistieke explosie in fotografie, performance, theater, film, dans en muziek. Jonge kunstenaars creëerden werk in een tempo alsof de duivel hen op de hielen zat. Ravalac zei er dit over in een interview: “Ik ken geen andere beweging die zoveel werken produceerde en van zo’n hoge kwaliteit.” Overdreven? Fotograaf Moriyama Daido legde zijn dagelijks leven vast in vijfhonderd (!) fotoboeken.

In de film komt ook aan bod dat in Japan geen taboe rust op naaktheid en erotiek. Het leverde in de jaren zestig een stroom aan erotische foto’s en tekeningen op. Voor Ravalac is de conclusie duidelijk: “Als je naar het werk van deze beweging kijkt, verbaast het dat deze kunstenaars geen deel uitmaken van de geaccepteerde canon in de kunstgeschiedenis. Hun werk is zo veel krachtiger dan wat we vaak in musea of exposities zien.”

Cinédialoog: Japanese Avant-Garde Pioneers | 7 juni 2025 | De Balie, Amsterdam