Focus: America & Trump by Andres Serrano

De Amerikaanse fotograaf en multimediakunstenaar Andres Serrano presenteert in Forum Groningen de expositie America & Trump by Andres Serrano. Te zien zijn van 23 maart t/m 5 november drie werken van de man die de bezoeker/kijker graag overrompelt. Op 23 en 24 maart is hij aanwezig voor gesprekken.

Andres Serrano (New York, 1950) is geen kunstenaar die het niet kan schelen of zijn werk iets teweeg brengt bij het publiek. Zijn kunst moet heftige reacties oproepen. Het mag de kijker niet onverschillig laten, zei hij twee jaar geleden in een interview in de Britse krant The Guardian. “Je kan er niet van weglopen en zeggen: ‘Ik voelde niets’.”

Serrano zei dit naar naar aanleiding van zijn film Insurrection – daarover zo meer – maar het geldt voor al zijn werk. Provocatie was lange tijd zijn handelsmerk. Een foto van een plastic kruisbeeld in een glazen pot vol urine van Serrano (Piss Christ) leidde in 1987 tot heftige protesten. Tien jaar later zorgde het affiche van de Serrano-tentoonstelling A History of Sex in het Groninger Museum voor commotie. Te zien was een vrouw die in de mond van een man plast. Toen het openbaar ministerie aankondigde het museum te zullen vervolgen als het de affiches in de openbare ruimte zou ophangen, zag het museum daar vanaf.

Maar vrij naar Simone Signorets boektitel Nostalgie is ook niet meer wat het was is provocatie ook niet meer wat het was. Het idee van provocatie als middel om de goegemeente wakker te schudden, is al een tijdje achterhaald. De (kunst)wereld is immuun voor provocatieve kunst geworden, zodat kunstwerken nog maar zelden tot ophef leiden. Ook Serrano lijkt dat te beseffen, want choqueren heeft in zijn werk plaats gemaakt voor reflectie. Dat kan worden vastgesteld in de expositie America & Trump by Andres Serrano, waarin drie werken van Serrano te zien zijn.

De fotoserie America (2001-2004) bevat dertig foto’s die Serrano na de aanslag op het World Trade Center maakte. Het zijn portretten van bekende en onbekende Amerikanen: van een brandweerman tot een drugsverslaafde en van Yoko Ono tot Donald Trump. Wat de portretten met elkaar oproepen is aan de kijker. Ziet hij een viering van individualiteit of een illustratie van een maatschappij waarin mensen niets meer met elkaar gemeen hebben?

De multimedia-installatie The Game: All Things Trump (2018-2024), het tweede werk in de expositie, bestaat uit een collectie van meer dan duizend Trump-objecten, door Serrano gekocht op (online) veilingen. Daaronder hotel- en casino-souvenirs van het merk Trump, sportmemorabilia, het bruidstaartje van Trumps huwelijk en gesigneerde tijdschriftcovers en foto’s. Recent is aan de collectie een paar van Trumps gouden ‘Geef nooit op’-sneakers toegevoegd. Onschuldige zelfverheerlijking of pathologisch narcisme?

Het derde werk is de film Insurrection, die uitsluitend smartphonebeelden bevat van de bestorming van het Capitool in 2021. De beelden tonen chronologisch de gebeurtenissen van de mars naar het Capitool tot en met het intrappen van de deuren van het gebouw door de schreeuwende en tierende (“Stop the steal”, “Fuck Biden”) menigte en de bestorming van de ruimtes in het pand.

Het begin van de film toont een tekstje met een schokkende uitspraak van Trump: “Maybe hate is what we need if we are gonna get something done.” Grimmig ironisch is dat Serrano de film in de optiteling presenteert als een op Amerika’s racistische (film)verleden gebaseerd project van Trump: ‘D.J. Trump presents Insurrection. Adapted from Thomas Dixon’s novel The Clansman (1915, David W. Griffith Corporation).‘ De verwijzing naar Griffiths The Birth of a Nation is minder vergezocht dan het lijkt: wat zou er gebeurd zijn als niet witte maar zwarte mensen het Capitool hadden bestormd? Zou er dan ook geen slachting zijn aangericht in en bij het Capitool door ordetroepen?

Insurrection geeft geen nieuwe inzichten, maar het geweld van de uitzinnige, hysterische menigte van voornamelijk witte mannen is angstaanjagend. Over Insurrection, die op de tentoonstelling doorlopend word vertoond, praat Serrano op 23 maart, na een speciale vertoning van de film, met Filmkrant-redacteur Hugo Emmerzael. Een dag later gaat Amerikakenner Eelco Bosch van Rosenthal met Serrano in gesprek over Trump en Amerika.

Er zijn meer activiteiten: op 13 juni praat Amerika-correspondent Michiel Vos over zijn nieuwe boek Vos in de VS, op 30 september is er de verkiezingsvoorbeschouwing Race to the White House en op 5 november sluit de tentoonstelling met het avond- en nachtvullende programma Election Night.

America & Trump by Andres Serrano | 23 maart t/m 5 november 2024 | Forum Groningen