Focus: Als straf de dood helpen

Victor Sjöström (1879-1960) wordt de vader van de Zweedse cinema genoemd. In zijn stille drama The Phantom Carriage (1921) moet een man na zijn dood als straf samen met de dood een jaar lang dode zielen ophalen. Eye vertoont de morele vertelling met een door zestien (!) componisten geschreven score, die live wordt uitgevoerd door het Metropole Orkest.

Het wordt wel eens vergeten, maar ook grote filmmakers staan op de schouders van voorgangers. Zonder Victor Sjöström geen Ingmar Bergman. Diens The Phantom Carriage (Körkarlen) inspireerde de Zweedse filmreus om films te gaan maken.

Het is dan ook vast geen toeval dat Bergmans Het zevende zegel (1957) verwantschap vertoont met The Phantom Carriage. Beide films personaliseren de dood. In Het zevende zegel speelt de dood een potje schaak met als inzet leven of dood, in The Phantom Carriage haalt hij met een rijtuig dode zielen op. De koetsier is een net overleden alcoholist, die als straf voor zijn gewetenloze bestaan, waarin hij zijn vrouw en kinderen in de steek liet, een jaar lang de dood moet helpen met het ophalen van de doden. Voordat hij met zijn morbide werk begint, krijgt hij van zijn voorganger een rondleiding terug in de tijd, zodat hij ziet wat voor ravage hij in zijn leven heeft aangericht.

Het op de gelijknamige roman van Nobelprijswinnaar Selma Lagerhöf (vooral bekend van Nils Holgerssons wonderbare reis) gebaseerde The Phantom Carriage was een eeuw geleden baanbrekend om de non-lineaire verteltrant en de overlappende beelden. Dat bleef niet onopgemerkt in Hollywood, dat Sjöström verleidde om in Amerika te komen filmen. Jammer, want zijn Amerikaanse werk, met sterren als Lillian Gish en landgenoot Greta Garbo, haalde niet het niveau van zijn Zweedse films.

Eye vertoont The Phantom Carriage met een door maar liefst zestien componisten geschreven electro-akoestische score. Onder andere Fay Lovsky en de componist des vaderlands Martin Fondse leverden bijdragen aan het door Bob Zimmerman geleide muzikale project. De score wordt live uitgevoerd door het Metropole Orkest.

Eye on Sound: The Phantom Carriage | 8 december | Eye Filmmuseum, Amsterdam