Redactioneel – december 2025

In de dagen voordat deze tekst moest worden geschreven, kwam een aantal dingen samen. Dan weet je dat er iets mee moet.

In het boek over Sergio Leone dat op pagina 53 wordt besproken, staat dat de filmmaker niet goed wist wat hij moest met het label ‘spaghettiwestern’. Iemand beschreef Wicked: For Good als “een van de meest politieke films van dit moment”.

Ondertussen spraken we binnen de redactie over alternatieven voor de dominante modus van filmkijken (door de bril van realisme). En hoorden het verhaal over een filmclub ergens in Nederland waar bezoekers geld terugvroegen toen The Mastermind niet aan hun verwachtingen voldeed.

Daarnaast stoor ik me al langer aan de praktijk van distributeurs om Engelstalige recensies op hun posters te citeren. Ja, die citaten zijn soms eerder beschikbaar. Maar dat is niet de belangrijkste reden. De reden is dat Engelse recensies heel graag superlatieven en labels gebruiken om een film tot soundbites te reduceren. Dat werkt om online mentions te krijgen: de zweep waarmee media zichzelf sadomasochistisch in het gareel meppen.

Ik herhaal mezelf, maar het is belangrijk. Geld terugvragen omdat een film niet is wat je dacht dat hij zou zijn, gaat ver. De neiging om ergens labels op te plakken – op films, maar eigenlijk op alles om ons heen – is destructief. Veel mensen weten dit. Maar er is ook een deel dat het niet begrijpt. Bovendien is het een lastig te onderdrukken neiging, omdat het een middel is om de werkelijkheid behapbaar te maken. Nog meer bovendien (je ziet het overal om je heen): publicaties die simplificeren scoren kijkers, publicaties die nuanceren verliezen kijkers. Dit is trouwens een simplificatie.

Er is een grootsheid aan de dingen die je kapot maakt met labels. Zodra recensenten een film als The Mastermind een label opplakken, is dat leidend in de hoofden van mensen die de film nog gaan zien. Terwijl een open vizier – beetje ongelukkige uitdrukking, maar toch – de film veel meer recht doet.

Ook de beste films hebben een open vizier: ze verkennen, proberen, stellen, denken, prikkelen. Maar ze weten niet. Laat kijkers een film dan ook zo benaderen. Het is een perspectief waar je voor moet kiezen. Een levenshouding. Lees hoe acteur Theresa Russell haar rollen koos, die te complex waren voor simpele labels, zoals ze uitlegt in het interview dat filmmaker Erik de Bruyn met haar had tijdens Film Fest Gent. Films – of de werkelijkheid – moeten niet in taal ‘gevangen’ worden, maar bevrijd.