Die My Love

Met haar meedogenloze kijk op moederschap geeft Lynne Ramsay je het gevoel dat je de grip op de realiteit aan het verliezen bent.

Lynne Ramsay laat de komma weg in haar bewerking van Ariana Harwicz’ novelle Die, My Love (2012). De titel lijkt nu minder op een bevel. Geen zin meer, maar een samenkomst van schijnbaar tegengestelde woorden: liefde en vernietiging.

De novelle is een fragmentarische stream of consciousness van een jonge moeder die kampt met post-partumdepressie en psychose. In haar bewerking laat Ramsay fantasie en werkelijkheid onmerkbaar in elkaar overvloeien.

In het origineel heeft de moeder geen naam. Ze is de naamloze verteller, de gebeurtenissen worden door haar bewustzijn gefilterd. In de film krijgt ze wel een naam: Grace. We zien Grace (Jennifer Lawrence) van buitenaf. Toch weet Ramsay ons onder te dompelen in haar belevingswereld, zonder gebruik te maken van voice-overs of verklarende dialogen.

Haar complexe gedachten worden niet in woorden gevat, maar in bewegingen, visioenen en geluiden. De binnenwereld van Grace is de fantasie van een man op een motor en het terugkerende beeld van een brandend bos. Haar binnenwereld is harde muziek, auditieve hallucinaties, het geluid dat altijd net iets eerder begint dan het bijbehorende beeld. Haar binnenwereld is dansen en schreeuwen en je huid openhalen aan een stuk glas.

Oerknal
Er is een moment waarop Grace haar moedermelk met inkt mengt en zo de melkweg creëert. Ramsay verbeeldt moederschap als een eigen universum. Als een soort oerknal, een allesveranderende gebeurtenis met schokgolven die niet te beheersen zijn. Het klopt dat Grace een kind heeft gekregen, maar bovenal is ze moeder gewórden.

Die My Love wordt omschreven als een mentaal afglijden, een wegzakken in waanzin. Maar wanneer we Grace ontmoeten is ze al waanzinnig. Ze gromt en hist, op handen en voeten in het gras. Als ze met haar man Jackson (Robert Pattinson) verhuist naar een afgelegen huis in Montana, is ze zo verliefd op hem dat ze hem met haar tanden open zou willen scheuren.

In dat huis heeft iemand zich een aantal maanden geleden van het leven beroofd. Een paar kilometer verderop woont Jacksons moeder, die, sinds haar man is begonnen te dementeren, ’s nachts slaapwandelt. Rouw, dementie, post-partumdepressie, psychose, dromen, verliefdheid: het zijn allemaal ervaringen die onze belevingswereld bepalen. Hetzelfde uitzicht vanuit hetzelfde raam kan er totaal anders uitzien als je verliefd bent.

Nat glas
Grace denkt dat er iets mis is met haar baby. Ze hoort hem steeds huilen. Ze denkt ook dat haar man, die altijd weg is voor zijn werk, een affaire heeft. Ramsay richt zich niet zozeer op de waarheid, maar op het gevoel dat je de greep op de werkelijkheid verliest.

En dan niet het proces van je verstand verliezen, maar het moment waarop je je verstand aan het verliezen bent, steeds weer opnieuw. Het moment waarop je beseft dat wat je doet gestoord is, maar je er ook niet mee kan stoppen. Het moment dat je dat verstand uit je vingers voelt glippen, als een nat glas dat uit je vingers ontsnapt tijdens de afwas. Dat lijkt eng, gek worden, maar is vreemd genoeg ook vreugdevol. Lawrence speelt Grace alsof ze ervan geniet. Soms is het immers makkelijker om het glas te laten vallen, dan om het op te vangen. Kijk hoe het valt, instrueert Ramsay ons. Kijk naar al die stukjes glas op de grond.

“My brain seems chopped up”, zegt Grace. Ook de film lijkt aan flarden te zijn: op een gegeven moment begon ik me af te vragen of het verhaal wel lineair was, of de film me niet voor de gek hield met zijn schijnbare chronologie. Hoe vaak is Grace zwanger? Wat komt eerst? Net zoals Grace haar greep op de realiteit verliest, begon de film ook uit mijn greep te glippen. Ik kon mezelf alleen maar overgeven aan de stroom van gebeurtenissen, aan de kleuren, de bewegingen en geluiden.

Pattinson en Lawrence geven alles. Ze kruipen, grommen en schreeuwen. Hun lichamen hebben een elasticiteit die hun geest ontbeert. Grace valt plotseling voorover, alsof haar heupen een scharnier zijn en ze door iets naar beneden wordt getrokken. Jackson zakt in elkaar in de auto, als een lappenpop. Het is alsof ze daar beneden thuishoren. Op de grond. Net als dat gebroken glas.