Forse ingrepen nodig voor Fair Pay in film- en av-sector
Betaling in de culturele sector is over het algemeen slecht, maar de film- en av-sector loopt het verste achter wat betreft Fair Pay. Uit een recent rapport blijkt dat gemiddeld 23% van de totale productiekosten zouden moeten worden aangewend om de beloningen op acceptabel niveau te krijgen. Vooral bij documentaires is de betaling belabberd.
Er zijn forse ingrepen nodig om de situatie te veranderen. Dat concludeert het bureau PPMC Economisch Advies dat het rapport Meerkosten in de film- en audiovisuele sector uitvoerde in opdracht van Kunsten ’92. De kosten voor het realiseren van Fair Pay lopen op tot gemiddeld 42% van de totale beloning en 23% van de totale productiekosten. Vooral regie, uitvoerende productie en het art department (vormgeving en aankleding op de set) blijven structureel achter. Bij documentaires loopt de achterstand op tot 67% van de totale beloning; bij speelfilms is dat 40%.
De oorzaken van de gebrekkige beloning zijn ook in kaart gebracht. Zo heeft het jarenlang ontbroken aan een beloningsrichtlijn, waar werknemers naar konden verwijzen en die werknemers als leidraad konden hanteren. Ook bleef indexatie uit, ondanks de hoge inflatie van de afgelopen jaren. Het merendeel van de mensen op een set werkt bovendien als zzp’er en staat er alleen voor als het gaat om salarisonderhandelingen. Overwerk wordt zelden gecompenseerd omdat er vaak voor de productieperiode vaste bedragen worden afgesproken voor een klus.
Aanvragers van subsidie – en daar valt het merendeel van de Nederlandse filmproducties onder – zijn vanaf 1 januari 2025 verplicht de norm voor Fair Pay aan te houden. Ze moeten zich daarbij baseren op een cao of een honorariumrichtlijn. Eind vorig jaar is in overleg tussen werknemers en werkgevers een reeks Fair Pay-praktijkinstrumenten voor zzp’ers opgesteld. Het is nu zaak om ze ook toe te passen. Belangrijk onderdeel daarvan is het opstellen van een realistische begroting en niet eentje waarin arbeid een sluitpost is.
Als een van de belangrijkste subsidieverstrekkers weet het Nederlands Filmfonds dat eerlijke beloning betekent dat ook budgetten zullen moeten groeien. Het heeft daarom zijn bijdragen verhoogd en daarbinnen gemiddeld 25% geoormerkt voor Fair Pay. Het is wachten op de andere fondsen om dit voorbeeld te volgen.