Focus: Drang tot overleven van een Afghaans meisje

Dat animatie meer is dan Disney, Pixar en Dreamworks bewijst KLIK Amsterdam Animation Festival weer eens met de voorpremière op 13 april van The Breadwinner in Tuschinski. Daarin verkleedt een elfjarig Afghaans meisje zich na de arrestatie van haar vader als een jongen, zodat ze de kost kan verdienen voor het gezin.

Parvana is elf jaar als haar vader, een vroegere schoolleraar, in 2001 wordt gearresteerd in Talibangebied. Maar zij is zijn geschiedenislessen over Afghanistan niet vergeten, waarin de bezetting waaronder het land van oudsher zuchtte en zucht (onder andere Alexander de Grote, Dzjengis Khan, de Russen en de Taliban) centraal staat. De lessen hebben in Parvana een verlangen naar vrijheid ontstoken.

Door de arrestatie van haar vader is het gezin waarin Parvana opgroeit — moeder, zus en een broertje — verstoken van inkomsten. Parvana laat het er niet bij zitten: ze knipt haar haar af, trekt de kleren van haar omgekomen broer aan — wat er met hem is gebeurd, onthult de film stukje bij beetje — en trekt de wijde wereld in om geld te verdienen. Steun vindt ze bij een eveneens als jongen verkleed meisje. Ook put ze kracht uit de historische, mythische en fantasierijke verhalen die haar vader haar vertelde.

Met de Iers-Canadees-Luxemburgse coproductie The Breadwinner maakt de Ierse Nora Twomey haar lange animatieregiedebuut, na ervaring te hebben opgedaan als coregisseur van The Secret of Kells. Met The Breadwinner brengt ze een ode aan de veerkracht én de verbeelding van kinderen tegen de achtergrond van ingeperkte vrijheid en oorlogsdreiging. De herinnering aan oorlogsgeweld is overal aanwezig — van een woestijn met verlaten tanks tot straaljagers in de lucht — maar voorop staat overlevingsdrang. Het doet misschien een gelikte Hollywoodanimatie vermoeden over tegen de klippen op in het goede blijven geloven — een gedachte die wordt versterkt doordat Angelina Jolie haar naam aan de film heeft verbonden — maar in die valkuil is The Breadwinner volgens internationale filmcritici niet gevallen. Zij roemen de serieuze toon van de Oscargenomineerde film, die nooit sentimenteel wordt.

Dat de titel The Breadwinner mogelijk een belletje doet rinkelen, kan kloppen, want de animatie is de verfilming van de gelijknamige bestseller van de Canadese schrijver Deborah Ellis die in Nederland is uitgebracht onder de titel Sluier over Kabul. Ellis baseerde de roman op een tweejarig verblijf in Afghanistan, waar ze tientallen kinderen in vluchtelingenkampen interviewde.

Jos van der Burg

The Breadwinner, 13 april, 19.15 uur in Tuschinski, Amsterdam. Tickets: pathe.nl. Wanneer The Breadwinner in de Nederlandse bioscoop is te zien, is nog onbekend.