Focus: Wederopstanding Murnau in Groningen
Faust
Het had een scène kunnen zijn uit Nosferatu, Friedrich Wilhelm Murnau’s Draculaverfilming uit 1922. Maar het was de bizarre werkelijkheid: drie jaar geleden werd het hoofd van de in 1931 overleden regisseur uit zijn graf in de buurt van Berlijn gestolen. De politie vermoedde occulte motieven, want in de buurt van het graf werd kaarsvet gevonden.
Of Murnau van brandende kaarsen hield, weten we niet, wel dat hij met Nosferatu het publiek de stuipen op het lijf joeg. De film toonde in expressionistische stijl — zwarte slagschaduwen, duistere figuren — een angstaanjagende griezelwereld, zoals die in de kwart eeuw dat de cinema bestond nog niet te zien was geweest.
Groninger Forum vertoont Nosferatu op 18 april, met livemuziek van componist Kevin Toma, als eerste van een zes films tellend Murnau-retrospectief. Alle films worden ingeleid door Julian Hanich, filmdocent aan de Rijksuniversiteit Groningen. Een week na Nosferatu staat Der Letzte Mann op het programma. Daarin wordt een oude hotelportier door zijn baas gedegradeerd tot wc-schoonmaker, omdat hij hem te oud vindt. Vernederende leeftijdsdiscriminatie, maar dat woord kende men nog niet. Op 2 mei is Tartüffe (1925) te zien. In de verfilming van Molières toneelstuk redt een kleinzoon zijn opa uit de manipulerende klauwen van zijn huishoudster, die uit is op de erfenis. Het geweldige Faust (1926) staat 16 mei op het programma. Met het drama over de man die zijn ziel aan de duivel verkoopt, bewijst Murnau, zoals met al zijn films, zijn visuele brille en talent om de kijker onder te dompelen in een nachtmerrie. Na Faust kon Murnau Hollywood niet langer weerstaan. Hij maakte er twee films, Sunrise en Tabu, die beide ook in het retrospectief zijn te zien. In Sunrise (1927), op 23 mei te zien, eist de minnares van een overspelige man dat hij zijn vrouw in een meer verdrinkt. Als de man haar een bootje in lokt, krijgt hij spijt. Zoals gebruikelijk in seksistisch Hollywood krijgt de minnares haar verdiende loon (dood), maar leeft de man lang en gelukkig verder met zijn vrouw, die hem vergeeft. Het retrospectief besluit 6 juni met Tabu (1931), een op Tahiti gefilmd Romeo en Julia-verhaal over de onmogelijke liefde van twee jonge mensen op een eilandje. Tabu werd Murnau’s laatste film: een week voor de première kwam hij bij een auto-ongeluk om het leven.