Focus: Geliefd, maar niet in Finland

Van Aki Kaurismäki’s werk krijgen we nooit genoeg dus het is fijn dat het EYE-retrospectief van vorige maand doorloopt in vier filmtheaters. Filmhuis Den Haag, Lumière Cinema (Maastricht), Filmtheater De Lieve Vrouw (Amersfoort) en Filmhuis De Keizer (Deventer) vertonen films van de grootmeester van absurdistische tragikomedies over door het leven gebutste mensen.

Als het een beetje anders met Kaurismäki was gelopen, had hij zelf een van die gerafelde personages kunnen zijn. De in 1957 als derde kind in een gezin van vier kinderen geboren filmmaker kon in zijn jeugd zijn draai niet vinden. Hij werd afgewezen voor de Filmacademie in Helsinki en ook een poging om acteur te worden strandde. De redding kwam van zijn oudere broer Mika die in München op de Filmacademie zat. Toen de dolende Aki hem er in 1981 opzocht, liet Mika hem meeschrijven aan zijn afstudeerfilm. Het smaakte naar meer en plotseling had Kaurismäki een doel in het leven. De rest is geschiedenis. In 1983 maakte hij met een bewerking van Dostojewski’s Misdaad en straf zijn regiedebuut. Drie jaar later brak hij door met Shadows in Paradise, dat als oermodel kan worden gezien voor al zijn films. De tragikomedie over een vuilnisophaler die door pech in een neerwaartse spiraal belandt, vormt met Ariel (1988) en The Match Factory Girl (1990) Kaurismaki’s ‘proletarische trilogie’. Het zijn films over fatsoenlijke mensen die door een kil economisch systeem in een moeras van ellende belanden.
Met Drifting Clouds (1996), The Man Without a Past (2002) en Lights in the Dusk (2006) maakte Kaurismäki’s drie films die hij zijn ‘Finland-trilogie’ noemde. Dat opdelen in trilogieën doet geforceerd aan want alle films van Kaurismäki gaan over mensen die vastlopen in de moderne wereld en als oud vuil worden behandeld. Kaurismäki heeft het niet op de moderne tijd. Zijn films zijn doortrokken van een nostalgisch verlangen naar vooral de jaren vijftig.
Dat de romanticus Kaurismäki het verleden idealiseert en zijn Finse personages toont als introverte, in melancholie zwelgende drinkebroers, kunnen veel Finnen niet waarderen. Internationaal is hij de succesvolste en populairste Finse filmmaker maar in eigen land niet. Zijn laatste film The Other Side of Hope, begin dit jaar op het filmfestival in Berlijn bekroond met de prijs voor beste regie, trok in Finland slechts veertigduizend bezoekers. Dat is nogal een contrast met het nog lopende bezoek in Finland aan Unknown Soldier van de Finse regisseur Aku Louhimies. Het in de Tweede Wereldoorlog spelende soldatendrama is op weg naar één miljoen bezoekers. De pijnlijke conclusie: Finnen gaan graag naar Finse films (vorig jaar 30 procent van het totale bioscoopbezoek), maar niet naar die van Kaurismäki. Wij gelukkig wel.

filmhuisdekeizer.nl
filmhuisdenhaag.nl
lievevrouw.nl
lumiere.nl