Focus: Adam Curtis in de schijnwerper
All Watched Over by Machines of Loving Grace
Weer geen special op het International Documentary Filmfestival Amsterdam over Adam Curtis? Een gemiste kans want het is hoog tijd dat het festival de Britse documentairemaker in de schijnwerpers zet. Als het festival het niet doet, dan doen wij het maar, zal men in Filmhuis Cavia hebben gedacht.
Filmhuis Cavia vertoont met The Century of the Self en All Watched Over by Machines of Loving Grace twee (zeer) lange documentaires van Adam Curtis. De in 1955 geboren Brit maakt ambitieuze films die verborgen patronen en structuren blootleggen achter de waarneembare sociale en politieke werkelijkheid. Curtis’ collega’s kennen het belang van zijn werk. Zo stond zijn documentaire It Felt Like a Kiss (2009) in de top tien van beste documentaires aller tijden die Errol Morris twee jaar geleden tijdens IDFA presenteerde. De keuze verbaast niet, want ook Morris is geïnteresseerd in de duistere politieke en economische mechanismen achter de waan van de dag.
In het vier uur durende The Century of the Self (2002), dat Cavia op 11 november vertoont, betoogt Curtis dat Freuds theorie over het onderbewuste door economische en politieke machthebbers wordt misbruikt om mensen te manipuleren en hun denken te beïnvloeden. Met hulp van Freud brengen bedrijven producten aan de man en vrouw en manipuleren politici het denken van burgers. Freuds Amerikaanse neef Edward Bernay zag de commerciële mogelijkheden van Freuds theorieën. Hij vond de term ‘public relations’ uit en bracht in de jaren twintig met een gewiekste marketingcampagne Amerikaanse vrouwen aan het roken door dat als sexy te presenteren.
In het 2,5 uur durende All Watched Over by Machines of Loving Grace (2011), dat 9 december is te zien in Cavia, analyseert Curtis de desastreuze invloed van het moderne kapitalisme en het economisch liberalisme op de wereld. In de in 1943 gepubliceerde roman The Fountainhead van de Amerikaanse schrijfster Ayn Rand ziet Curtis de ideologische legitimatie van het kapitalistische kwaad. Het doet misschien looiige marxistische kritiek vermoeden, maar Curtis’ films zijn dynamische, prikkelende collages vol geweldige archiefbeelden, nieuwsfragmenten en interviewclips.