Focus: Electroshocks in Hollywood
One Flew Over the Cuckoo’s Nest
Wie niet gelooft dat films invloed hebben, moet zich even verdiepen in de geschiedenis van electroshocktherapie. Dat Jack Nicholson in 1977 in One Flew Over the Cuckoo’s Nest omgeven door griezeldokters afgrijselijk lag te stuiptrekken onder stroomstoten, leidde ertoe dat deze therapie decennialang niet meer werd toegepast.
Dat de iconische beelden met Nicholson een onjuist, op zijn minst achterhaald, beeld van electroshocktherapie gaven, maakte niet uit. One Flew Over the Cuckoo’s Nest paste naadloos in de toen populaire antipsychiatrische stroming die stelde dat psychiaters slippendragers van de gevestigde orde zijn omdat ze mensen zouden dwingen om zich aan een verziekte maatschappij aan te passen. Als het niet goedschiks gaat met gesprekken, dan maar kwaadschiks met medicijnen of electroshocks. Zoals met Nicholsons personage McMurphy in One Flew Over the Cuckoo’s Nest, die als een vrijgevochten geest zoveel haat oproept bij hoofdverpleegster Ratched dat zij niet zal rusten voordat hij met electroshocks in een apathische zombie is veranderd.
One Flew Over the Cuckoo’s Nest was de climax van een serie naoorlogse Hollywoodfilms die electroshocks als een barbaarse, onmenselijke behandelmethode afschilderden. The Snake Pit zette in 1948 de toon: een door de populaire Olivia de Havilland gespeelde jonge schrijfster raakt kort nadat ze getrouwd is in een psychose. Als ze meegenomen wordt naar een behandelkamer komt daar net een patiënt in een rolstoel uit rijden. De boodschap is duidelijk: electroshocks zijn de hel.
Dat is ook de boodschap van Shock Corridor, Sam Fullers drama uit 1963. De film is 21 juli in EYE te zien tijdens Cinema Ezgotik in het kader van het Martin Scorsese-retrospectief. Shock Corridor is namelijk een van de vele films die door Scorseses Film Foundation, die zich bezighoudt met het redden van filmisch erfgoed, is gerestaureerd. In Shock Corridor doet een journalist of hij gek is, omdat hij wil worden opgenomen in een psychiatrische inrichting. Hij hoopt er een spectaculair verhaal te schrijven over een moord, waarvan de dader misschien in deze inrichting zit. Maar eenmaal binnen raakt de journalist in de greep van wanen, met als gevolg: electroshocktherapie. Niet alle participerende journalistiek is aan te bevelen. De film is te zien in een double bill met The Seventh Cross (Fred Zinnemann, 1944), een in nazi-Duitsland spelend oorlogsdrama met Spencer Tracy over ontsnapte concentratiekampgevangenen.