Focus: Indonesische guerrillapulp
Devil’s Sword
Wie de politieke invloed op een filmcultuur wil onderzoeken, kan zijn hart ophalen aan ‘het geval’ Indonesië. De filmindustrie was en is er een speelbal van de heersende politieke klasse. Tijdens het bewind van Soekarno (1947-1967) was de import van buitenlandse films goeddeels verboden. De weinige films die in het land werden gemaakt, ademden nationalisme en een antiwesters sentiment.
Na Soeharto’s staatsgreep in 1967 werd de import van buitenlandse films toegestaan en er ontstond er een streng gecensureerde nationale filmindustrie. Naast mainstreamproducties was er een populair B-circuit van pulpfilms. In 1990 kwam de (commerciële) Indonesische cinema met een productie van ruim honderd films tot een hoogtepunt. Daarna ging het bergafwaarts. In 1993 werden er nog geen veertig nationale films gemaakt. Zeven jaar later werd het dieptepunt bereikt met zeven (!) films. In de jaren erna kroop de Indonesische cinema langzaam uit het dal, maar tot een blakende gezondheid heeft het nog niet geleid.
In Nederland kennen we nauwelijks Indonesische filmmakers. Garin Nugroho, wiens werk altijd het op het filmfestival in Rotterdam is te zien, is een uitzondering. Wie zich wil laten bijscholen in de Indonesische pulpcinema, kan terecht bij BUTFF on Tour (B-movie, Underground & Trash Film Festival on Tour), dat onder de titel Fantastic Indonesia aandacht besteedt aan Indonesische exploitatiefilms uit de jaren zeventig en tachtig. "Men neemt de westerse martial art films als voorbeeld, gooit daar een beetje Indonesische folklore bij, een snufje politiek en een vleugje mysterie en men heeft Indonesische exploitatiefilms."
Wie wil weten hoe zulke films eruit zien, kan terecht in Worm in Rotterdam (25 maart), Chassé Cinema in Breda (26 maart) en het Geoffrey Donaldson Instituut in Noord-Scharwoude (29 maart). In Worm is onder meer te zien Devil’s Sword (Ratno Timoer, 1984), waarin een magisch zwaard tot geilheid en wraak leidt. Chassé Cinema vertoont onder de titel Anticolonial Indotrash onder meer The Warrior (Sisworo Gautama Putra, 1981). Daarin verslaat een guerrillastrijder als een magische superman de Nederlandse koloniale vijand. Bij het Geoffrey Donaldson Instituut staat het antikoloniale spektakel Hell Raiders (Gope T.Samtani, 1985) op het programma, waarin Indonesische guerrilla’s de Hollandse vijand rauw lusten.