Focus: Cello en film
Hamlet
"Als God het orkest heeft bedacht, is de cello zijn grootste prestatie", zegt een personage in de roman Hotels of North America van Rick Moody, die we kennen van Ang Lee’s verfilming van zijn roman The Ice Storm.
Dat is goed gezien van het personage. Wie het niet gelooft, kan zich van 18 t/m 25 september laten overtuigen door het programma Cello en Film in EYE. Het door EYE en de Cello Biënnale georganiseerde programma bevat zwijgende films, die live worden begeleid door cellomuziek. Maar liefst acht cello’s zullen bij Fritz Langs Metropolis klinken. Zij spelen een nieuwe score van Pieter Smithuijsen. De film is te zien in de originele versie, die sinds de vondst van een oude complete filmkopie in 2008 bestaat.
Een cello en een bandoneon zijn te horen bij de vertoning van de Deense zwijgende film Hamlet (Svend Gade, Heinz Schall, 1920), waarin Astrid Nielsen de titelrol speelt. Wie denkt dat het spelen met genderrollen iets van onze tijd is, weet na de film beter. Nielsen speelt Hamlet als een androgyne verschijning. Cellist Emile Visser en bandoneonspeler Martin de Ruiter spelen bij de film een nieuwe score van Annie Tangberg.
De Hongaarse cellist Örs Köszeghy begeleidt zwijgende films uit het Bauhaus met modernistische composities van Paul Hindemith, Sándor Veress en Ernst K?enek. Het Bauhaus (1919-1933) kennen we als de modernistische kunstschool in Weimar en Dessau, waarbij de meeste aandacht altijd uitgaat naar architectuur en schilderkunst. Maar in het Bauhaus waren ook filmers actief. De avant-garde zag in film een instrument voor sociale bewustwording en esthetische opvoeding. Zo klaagde fotograaf en filmer László Moholy-Nagy met Grossstadtzigeuner (1932) de ellendige leef- en woonomstandigheden van arme stadsbewoners aan. Walter Gropius zocht in Wie wohnen wir gesund un wirtschaflich (1928) de oplossing in functionalistische woningbouw. Naast deze sociaal geëngageerde films vertoont het programma experimentele abstracte films van Hans Richter en Viking Eggeling.
Tenslotte speelt het Osiris Trio en Charlotte Riedijk het stuk Seven romances opus 127 van Sjostakovitsj, voorafgaand aan de vertoning van de documentaire Typhoontschik. Daarin portretteert Eline Flipse de in 1942 geboren Russische celliste Natalia Gutman, die het niet makkelijk had tijdens haar leven. Zo mocht ze negen jaar Rusland niet uit in de Sovjettijd.