World Wide Angle (NL) – 6 februari 2016

De Australische filmcriticus Adrian Martin schuimt voor de Filmkrant het wereldwijde web af. Als correspondent becommentarieert hij opvallende discussies en tendensen rond films en filmmakers, in webzines, weblogs etc. Aflevering 18: ‘Tijdschrift, PDF of blog?’.

Iedereen weet dat de uitgeverswereld snel aan het veranderen is. We zitten in een overgangsfase tussen de papieren publicaties (die nooit helemaal zullen verdwijnen) en de volledig virtuele wereld van online consumptie (hoewel bijna iedereen die ik ken toch nog steeds teksten uitprint om ze te kunnen lezen). Sommige boeken worden nu alleen per stuk ‘on demand’ geprint wanneer iemand een link aanklikt en de opdracht daartoe geeft — wat een zegen blijkt voor kleine uitgeverijen, en het verzamelen van zeldzame boeken weer tot iets speciaals maakt. En het maakt een einde aan de lange jaren waarin vastberaden uitgevers driehonderd kopieën onder hun bed moesten verstoppen van een boek of catalogus waar er om te beginnen maar vijfhonderd van gedrukt waren — hoewel eBay nu een handige manier creëert om eindelijk de connaisseurs te bereiken, in alle uithoeken van de wereld, waar die zeldzaamheden voor bedoeld waren.
Zoals ik al eerder op deze plek aangaf, zijn filmtijdschriften, zoals alle tijdschriften, een beetje ongerust over deze historische overgang. Toch zijn nieuwe mutaties van het ouderwetse filmtijdschrift origineel en intrigerend. Laten we kijken naar Ekran Untranslated (ekranuntranslated.wordpress.com), een initiatief van zijn voormalige hoofdredacteur, de supertoegewijde Nika Bohinc. Omdat Ekran een Sloveense publicatie is, moet de titel dan niet aangeven dat de site in het Sloveens is? Nee, het is precies tegenovergesteld. In een eenvoudige WordPress-blog verzamelde ze van over de hele wereld een groot aantal van de ‘Cinema Postcards’ die ze liet schrijven voor edities van het gedrukte magazine — maar ze drukte ze af in hun oorspronkelijke taal. Dit bijzondere blog lijkt te zijn opgehouden, vooralsnog, maar het bescheiden archief blijft online, en het is rijk, ondanks zijn misleidende eenvoud: naast mijmeringen van criticus-cinefielen als Gabe Klinger en Mathieu Ricordi zijn er teksten te vinden van cultfilmmakers als Lisandro Alonso en Albert Serra.
In het geval van het heerlijke Spaanse tijdschrift Letras de Cine voorziet het internet in een soort leven na de dood — een beetje spookachtig maar wel welkom. Als gedrukte publicatie is het blad al enkele jaren dood, maar als website gaat het door (letrasdecine.blogspot.com) net zo bescheiden als Ekran Untranslated — en net zo waardevol. De redacteuren van dit jammer genoeg ter ziele gegane tijdschrift (waaronder Daniel V. Villamediana en Álvaro Arroba) bieden de site aan als ruimte voor "impressies, teksten, provocaties en beelden van welke aard dan ook". Het mixt nieuwe teksten met herdrukken uit het tijdschrift (zoals een opmerkelijk interview met Agustina Bessa-Luis, wiens fictie Manoel de Oliveria als basis voor verschillende van zijn films heeft gebruikt) en teksten die waren uitgezet maar niet gepubliceerd konden worden voordat de uitgever de stekker eruit trok. Het meeste is in het Spaans, maar niet alles.
Als we even in de Spaanstalige wereld blijven, laten we dan naar Chili vliegen voor een tijdschrift dat alleen als PDF bestaat, speciaal voor onze nieuwe wereld van ‘open domein’ en ‘rechtenvrij werk’ — een vorm waarin we over een paar jaar veel van zulke tijdschriften zullen binnenkrijgen. Fuera de Campo (www.fueradecampo.cl), onder redactie van Udo Jacobsen, is een dapper nieuw avontuur met een opruiende ondertitel: ‘Een andere cinema is mogelijk.’ Er zijn Spaanse vertalingen van historisch materiaal te vinden (Brakhage, Slavko Vorkapich); nieuwe stukken die tegelijk literair en theoretisch zijn door critici van het kaliber van Iván Pinto, Christian Ramirez en Raúl Camargo; en zelfs een dossier over André Bazin. Het is waar: andere, nieuwe ideeën over Bazin zijn mogelijk…

Adrian Martin | vertaling Ronald Rovers