World Wide Angle (NL) – 2 februari 2016

De Australische filmcriticus Adrian Martin schuimt voor de Filmkrant het wereldwijde web af. Als correspondent becommentarieert hij opvallende discussies en tendensen rond films en filmmakers, in webzines, weblogs etc. Aflevering 19: ‘De waarde(n) van rangordes’.

Laatst zat ik te denken over een van de beste Australische films waar niemand ooit van heeft gehoord, een film die bijna zijn twintigste verjaardag kan vieren. Het is een uniek en verontrustend werk gewijd aan net zo’n grote Australische schrijver waar niemand ooit van heeft gehoord. words and silk: the real and imaginary worlds of gerald murnane, geregisseerd door Philip Tyndall. Ik vroeg me af: wie was de cameraman? Dus ik zocht het op in — waar anders, de Internet Movie Database (IMDb). Maar wat een ruwe schok: geen enkele pagina voor words and silk. Dus voor een heleboel mensen overal ter wereld bestaat deze film eenvoudigweg niet.
Laten we eerlijk zijn. Ondanks ons gemor of het gemor dat we van anderen horen — dat de IMDb belangrijke films mist, dat hij relatief veel meer aandacht geeft aan de commerciële mainstream, dat het allemaal zo Hollywoods en kapitalistisch is — is het wel het Monster Waarmee We Allemaal In Bed Liggen. En de griezelige baby’s die daaruit geboren worden, beginnen in beeld te komen, wandelend over de aarde…
Net als elke journalist tegenwoordig even snel naar Wikipedia kijkt (op eigen risico) om feiten en cijfers en namen en plaatsen te verifiëren, zo gebruikt iedereen uit de filmwereld, op welk niveau dan ook, de IMDb als een One Stop Shop voor alle basisgegevens. Voor ons is het net zo belangrijk geworden als e-mail of Facebook of de mobiele telefoon. Er zijn me zelfs al serieuze universitaire ‘mediasociologische’ studies opgevallen die de ouderwetse voxpop-steekproeven inwisselen voor een snelle scan langs de hersendode ‘user comments’ op Amazon.com of IMDb.
Vaak ontdek je per ongeluk het systeem van IMDb — zijn onderliggende waardenhiërarchie — terwijl je op zoek bent naar een of ander onschuldig feitje. Laten we zeggen dat je de door Cassavetes geïnspireerde Amerikaans indie wanda uit 1970 zoekt. Als je begint via de handige ‘search’ functie dan krijg je een lijst voorgeschoteld die a fish called wanda en alien from l.a. (aka wanda) oplepelt voordat je de letterlijke, één woord tellende filmtitel wanda van Barbara Loden te zien krijgt. Waarom? Omdat IMDb geprogrammeerd is om aan te nemen dat de bezoeker altijd een ‘grote’ populaire film verkiest boven een kleine, obscure titel. IMDb is de marktlogica van de boxoffice opgevoerd naar absurde hoogten.
En dan zijn er de ‘ratings’, de beoordelingen. Laten we zeggen dat je zoekt naar Françoise Collin, editor van Philippe Garrels sublieme les amants réguliers (2005). Waarvoor heeft ze verder de montage nog gedaan — behalve, natuurlijk, pierrot le fou (1965), die de IMDb aanmerkt als haar belangrijkste prestatie, ongetwijfeld sinds de film niet zo lang geleden is uitgebracht door Criterion?
Op de dag dat ik keek was Collins populariteit volgens de ‘STARmeter’ gekelderd met zeventig procent! Wat had ze gedaan om deze geautomatiseerde schande te verdienen? Was een of andere nerd ergens in de vrije wereld over sauvage innocence (2001) of cannabis (1970) gestruikeld en kreeg er meteen zo’n grondige hekel aan dat hij alle betrokkenen afstrafte met een openbare ‘zero score’? De IMDb is een woeste democratie.
We zijn al zogenoemde betrouwbare naslagwerken tegengekomen, met de namen van bekende critici eraan vastgeplakt, die in de valkuilen van de IMDb trappen: de wijze waarop de database geen onderscheid maakt (tenzij je de films al kent) tussen belangrijke en minder belangrijke rollen in de carrière van een acteur. Wee degene die de filmografie van Marcel Hanoun opzoekt, bijvoorbeeld: volgens IMDb heeft deze getalenteerde acteur sinds 1997 aan geen enkele film meer meegewerkt, en heeft hij tot die tijd alleen zo nu en dan projecten gedaan. Ongetwijfeld is dat een ingebouwde vertekening van het systeem dat de voorkeur geeft aan featurefilms en dat kortfilms de moeite van het noemen niet waard vindt. En denk verder… zou welke commercial, gastoptreden of Oscarfragment dan ook van Spielberg of Soderbergh ooit ongenoemd blijven op de IMDb?

Adrian Martin | vertaling Ronald Rovers