Webfilm de Cannes: Ashes

Samen met Mekong Hotel ging er in Cannes nog een film van Apichatpong Weeresethakul in première. Geen cinemato- maar lomografie: een verwijzing naar het puur analoge cameraatje waarmee de film gedraaid werd. Omdat vod-platform Mubi produceerde, is Ashes daar al gratis te bekijken.

Apichatpong Weeresethakul stond al bekend als slow, met Ashes zou dat zomaar eens kunnen veranderen in ultra-slow. De Thaise filmmaker, Gouden Palm-winnaar met Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives, liet zich verleiden tot het maken van een film met de Lomokino. Dat is een puur analoge camera voor de do-it-yourself-generatie. Je moet hem met de hand bedienen en kunt er slechts 3 tot 5 beeldjes per seconde mee filmen. Ter vergelijking: de standaard framerate ligt al ruim tachtig jaar op 24.

Het effect? Een extreem heftige vertraging. Het lijkt alsof je naar een reeks achter elkaar geprojecteerde fotootjes kijkt. Of naar tekeningen in een notitieblokje, waarin je langzaam van achteren naar voren bladert. De beweging loopt schokkerig, omdat er tussen de beeldjes zoveel visuele informatie mist. Een ruis die Apichatpong als winst beschouwt: voor nog meer mysterieuze, bovenzinnelijke, haast dreigende droomcinema.

De Lomokino is behoorlijk primitief — zeker voor een regisseur die gewend is om digitaal te filmen. Nu lijkt Ashes, behalve over de belabberde politieke situatie in Thailand, zelfs een beetje te gaan over de overgang van analoog naar digitaal. Of, om het ruimer te trekken, over de overgang van elke willekeurige ‘zijnstaat’ in een andere. Het lijkt de essentie van Apichatpongs levensfilosofie: de dingen verdwijnen en vergaan niet, ze veranderen alleen van aard, vorm, samenstelling. Ofwel: de cinema blijft, alleen de technologie ontwikkelt en transformeert. Digitaal wordt geboren uit analoog.

Naar dat uitgangspunt verwijst ook de titel: ashes ontstaan immers uit vuur. Apichatpong ruimt de eerste helft van zijn twintig minuten durende film in voor het verkennen van de mogelijkheden van zijn nieuwe camera. Daarop volgt een voice-over, die mijmert over de werking van herinneringen. Die laten zich, naarmate de jaren vorderen, steeds moeilijker vangen in afbeeldingen vol kleur en detail. Apichatpongs beelden lijken ook wel flarden, vlekken, schimmen uit een ver verleden.

Een soort nostalgie? Ja, maar dan progressief. Ashes mondt namelijk uit in haarscherpe digitale opnamen, van feestvierders die het afsteken van vuurwerk filmen met hun… mobieltjes. Wordt de analoge film hier begraven? Of viert de regisseur het bestaan van beide vormen naast — en als aanvulling op — elkaar?

Vermoedelijk dat laatste. Ashes brengt een ode aan de visuele expressie. Tekenen, schilderen, fotograferen, filmen, analoog of digitaal: ze zijn Apichatpong Weeresethakul allemaal even lief.

Niels Bakker