Focus: Honderd jaar einde Eerste Wereldoorlog
The Life and Death of Colonel Blimp
Bij oorlogsfilms denken we in Nederland aan de Tweede Wereldoorlog, maar Fransen, Duitsers en Engelsen ook aan de Eerste Wereldoorlog, die niet voor niets The Great War heet. Honderd jaar geleden kwam na vier jaar meedogenloze loopgravenoorlogen de strijd tot een einde. Filmtheater Kino in Rotterdam vertoont ter gelegenheid ervan tot en met 2 december zes films over de Eerste Wereldoorlog. De oudste is de klassieker Westfront 1918 (G.W. Pabst, 1930), dat een voor die tijd opmerkelijk realistisch beeld geeft van de traumatische gevolgen van de oorlog voor soldaten. Lichtvoetiger is La grande illusion (Jean Renoir, 1937), waarin een Franse krijgsgevangen militair en zijn Duitse bewaker een psychologische strijd voeren. Onder de oppervlakte gaat de film over de ondergang van de aristocratie in de Eerste Wereldoorlog.
Het Britse drama The Life and Death of Colonel Blimp (Michael Powell en Emeric Pressburger, 1943) voert een oude Britse generaal op, die in de Tweede Wereldoorlog beseft dat oorlog geen ‘good sport’ meer is. Churchill wond zich op over het drama, dat hij te weinig vechtlustig vond. Onduidelijk is of de makers een satire over de generaal wilden maken of dat ze zijn nostalgie naar ‘fair play’ in oorlogstijd (in welke oorlog kwam dat voor?) serieus namen.
Een film die niet misverstaan kan worden, is Stanley Kubricks Paths of Glory (1957). Daarin stuurt een Franse generaal zijn soldaten op de Duitse vijand af terwijl hij weet dat de slag niet gewonnen kan worden. Als soldaten zijn bevel weigeren op te volgen, komen zij voor een militair tribunaal, dat geen genade kent. Van een totaal andere orde is het romantisch-epische avonturendrama Lawrence of Arabia (David Lean, 1962), waarin de Britse officier Lawrence Arabische troepen verenigt om tegen de Turken te vechten. Un long dimanche de fiançailles (Jean-Pierre Jeunet, 2004), waarin de verloofde van een vermiste soldaat op zoek gaat naar hem, is meer een romantisch drama dan een film over de gruwelijkheid van oorlog. De film is prachtig vormgegeven, maar balanceert op het randje van kitsch.