Distributeur Con­tact Film stopt na dertig jaar

Just 6.5, de laatste film die Contact Film uitbracht

Filmdistributeur Contact Film stopt met de uitbreng van films in de bioscoop. Een gevoelig verlies voor het artistieke aanbod in de Nederlandse filmtheaters. Het bijna dertig jaar oude Arnhemse distributiehuis blijft nog wel actief om de dvd- en vod-rechten van aangekochte titels te gelde te maken.

Met ingang van het nieuwe jaar is distributeur Contact Film gestopt met de uitbreng van films in de bioscoop. Hoewel frontman Gerard Huisman eind 2019 al een gesprek had met het bestuur van zijn stichting over de voortgang wegens slinkende reserves, was de coronacrisis de laatste klap. Huisman: “De toenemende vercommercialisering van filmtheaters en het daarmee gepaard gaande gebrek aan avontuurlijkheid in de programmering speelde ons al langer parten. Films aankopen en uitbrengen kost geld. Als ik wil adverteren voor een film, krijg ik geen korting, maar door de halve zaalbezetting wegens Corona zijn de opbrengsten wel gehalveerd.”

Het kwaliteitslabel dat begin dit jaar dertig jaar zou bestaan, bracht jaarlijks zo’n tien tot dertien kunstzinnige filmtitels uit, doorgaans van hoge artistieke kwaliteit. Qua aantal lijkt dat misschien niet veel, maar in tijden van cijferfetisjisme is het verlies van distributeur Contact Film eerder moreel van aard. Sinds gemeenten van filmtheaters stijgende bezoekersaantallen verlangen in ruil voor subsidie, is over het algemeen minder plaats voor artistieke kwaliteit aan de randen van de cinema, met een meer op de grootste gemene deler gericht filmaanbod tot gevolg. Huisman: “Ondanks dat ze worden gesubsidieerd om artistiek waardevolle films te vertonen, laten filmtheaters hun oren hangen naar commercieel product dat ook al in Pathé te zien is. Voor het latere, nog altijd zeer vernieuwende werk van Godard was bijvoorbeeld amper animo.”

“Contact stond garant voor artistieke, vorm-doorbrekende films met een interessante inhoud”, stelt Rieks Hadders, voormalig bestuurslid van Stichting Contact Film. “Het tegenovergestelde van wat wij in de jaren zeventig ‘Amerikaanse shitfilms’ noemden, zeg maar het reguliere filmaanbod. Dat Contact verdwijnt, zegt heel veel over de diversiteit die we kwijtraken: een verdere verschraling van het artistieke filmklimaat in Nederland. Gerard durfde risico te nemen.”

Contact Film zag begin 1991 het licht in Amsterdam, als cinematheek-tak van het reeds bestaande Contact Film aan de Prinsengracht. Dat was in het pre-videotheektijdperk gespecialiseerd in de verhuur van zwart/wit 16mm-Tarzanfilms voor feesten en partijen. Huisman, opgeleid als beeldend kunstenaar aan de Kunstacademie Arnhem waar zijn liefde voor film begon, richtte zich met de nieuwe Contact-tak op kunstzinnige films. Enkele jaren later verhuisde Contact mee naar Huismans woonplaats Arnhem.

“Niet het breedst mogelijke publiek was leidend, maar de cinematografische waarde, gedreven door diepe interesse voor, en vertrouwen in de visie van bepaalde makers, zelfs als die misschien niet bij elke titel optimaal uit de verf kwam”, legt Huisman uit. “Onze tweede titel was Paris Is Burning, op 35mm. Beeldende cinema, daar gaat mijn hart naar uit. Contact is altijd gericht geweest op de kunstzinnige film, als onderdeel van de beeldende kunsten. Bij elke discipline moeten er mensen zijn die aan de randen knagen, tegen heilige huisjes schoppen en nieuwe terreinen verkennen. Zodra het volgens de norm gaat, is het al snel perfect, maar ik wil graag iets anders. Het moet schuren, dwarsig zijn en vooral niet behaagziek: dan valt de helft van de Franse films al meteen af en het instituut Hollywood bijna ook. Maar ik merk dat bij de filmtheaters de laatste jaren elke titel steeds op de weegschaal wordt gelegd, dat ze kijken naar doelgroepen en hoogst mogelijke opbrengsten, terwijl ik vind dat ze aan hun stand verplicht zijn om kwaliteit te programmeren. Niet alles hoeft even geslaagd te zijn: een film kan des te interessanter zijn wanneer iets wordt geprobeerd dat niet helemaal lukt. Ik heb het meest geleerd van mislukkingen. Daar een podium voor bieden helpt de filmkunst verder.”

Contact Film bouwde over de jaren een catalogus op van ruim 250 films. Het bracht vele Gouden Palm-winnaars naar Nederland, die door Huisman vaak al lang tevoren waren ontdekt en in Nederland geïntroduceerd. Zoals Uzak (2002) en Iklimler (2006) van Nuri Bilge Ceylan, die in 2014 een Gouden Palm won met Winter Sleep. Of Tropical Malady (2004) van Apichatpong Weerasetakul die in 2010 een Gouden Palm won voor Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives.

Contact bracht niet alleen werk uit van grote arthouse-namen als Alexander Sokurov, Tony Gatlif, Rithy Panh, Miguel Gomes, Martin Provost, Mohsen Makhmalbaf, Kim Ki-Duk en Carlos Reygadas. Ook de nodige klassiekers bracht het terug in de bioscoop, zoals werk van Rainer Werner Fassbinder, de Rolling Stones-documentaire Gimme Shelter (1970) van de gebroeders Maysles of moderne klassiekers als Gouden Palmwinnaar 4 maanden, 3 weken en 2 dagen van Cristian Mungiu.

Met de documentaires Être et avoir en The Story of the Weeping Camel had Contact grote arthousehits te pakken. Daarnaast kocht Contact werk aan van Nederlandse regisseurs als Marjoleine Boonstra (Kurai, Kurai, verhalen met de wind), Erik Lieshout en het Vlaamse duo Peter Brosens en Jessica Woodworth. Afgelopen jaar was Contact onder meer verantwoordelijk voor het voor een Oscar genomineerde Honeyland en in 2019 voor de omstreden Berlijnwinnaar Touch Me Not.

Het Iraanse drugsdrama Just 6.5 was begin november de laatste titel die Contact in de filmtheaters uitbracht. Die titel is momenteel nog op online platform Picl te zien. Door de lockdown lukte het niet meer om Rounds van de Bulgaar Stephan Komandarev tijdig in de bioscoop uit te brengen. Mogelijk neemt Eye die taak over. Het Eye Filmmuseum adopteert in elk geval het uitgebreide filmposter-, en filmboeken-archief van Contact, plus honderden filmkopieën.

Het bijna dertig jaar oude Arnhemse distributiehuis blijft nog wel actief om de dvd- en vod-rechten van aangekochte titels te gelde te maken. Dat zal algemeen manager Huisman alleen doen. Medewerkers Flavieke de Coninck (aankoper en boeker) en Nick Muijs (aankoper en mediacontacten), die respectievelijk tien en acht jaar in dienst waren bij Contact, hebben hun werkzaamheden eind 2020 beëindigd.


Lees ook ons uitgebreide interview met Huisman uit 2016, ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van Contact Film.