Cannes 2018, blog 7

De Filmkrant doet dagelijks verslag vanaf het 71e filmfestival van Cannes, waar textuur zich steeds meer opdringt en juist de meest wazige artfilm in het programma in 3D werd vertoond. De Semaine de la Critique is gewonnen door Diamantino, werd woensdag bekend. En Christopher Nolan gaf een masterclass.

Het debuut Diamantino van Gabriel Abrantes en Daniel Schmidt won woensdag de Semaine de la Critique in Cannes. De Frans-Braziliaans-Portugese komedie was ook de grote favoriet onder de bezoekers van de ‘Week van de Kritiek’. “Een verrassing die je zelden ziet”, aldus criticus Boyd van Hoeij van onder meer vakblad The Hollywood Reporter. “Zelfs op een festival als dat van Cannes. Hou ervan of haat ’m, maar deze film zal overal onderwerp van felle discussies zijn.”

De film, waarvan de plot eigenlijk nauwelijks na te vertellen is, volgt een voetballer die op de een of andere manier… nee, het is nauwelijks te doen. Iets met een geheime dienst, een vrouwelijke spion die zich voordoet als tienerjongen en dan door de voetballer geadopteerd wordt en ook iets met geheime experimenten op het lichaam van de voetballer dat daardoor begint… volgt u het nog?… te veranderen… en dan nog iets met vluchtelingen en extreemrechtse terroristen en nepnonnen. Dus dat.

Long Day’s Journey Into Night
Even dachten we dat we bij de verkeerde zaal waren beland, dat het festival weer eens zonder daarover te communiceren het programma had omgegooid. Die 3D-bril die we in handen kregen gedrukt moest wel voor de nieuwe Star Wars-film Solo zijn, toch, en niet voor Long Day’s Journey Into Night, de Chinese artfilm waar we voor kwamen? Verbazing alom bij het publiek, dat op de film van de jonge Chinese regisseur Bi Gan af was gekomen vanwege de belofte van zijn debuut Kaili Blues (2015, in Nederland alleen te zien geweest op het IFFR). Die dromerige, elliptische, uiterst eigenzinnige film deed niet vermoeden dat de opvolger een 3D-actiespektakel zou worden.

Maar het klopte toch, die bril, al is Long Day’s Journey Into Night allesbehalve een actiespektakel. “Dit is geen 3D-film”, waarschuwt een titelkaart aan het begin van de film, “maar zet de bril op wanneer de personages dat ook doen.” Dromerig, elliptisch en eigenzinnig is Bi Gan hier opnieuw en net als in Kaili Blues bestaat de tweede helft van de film uit één enkel shot dat enorme afstanden aflegt in en om een klein dorpje. Alleen is dat shot hier dus ook nog eens in 3D en bovendien niet bij daglicht, maar in het donker gedraaid. Bi Gan heeft de ongrijpbare sfeer en fenomenale beelden uit zijn eerste film weten te evenaren, maar is hier nog veel ambitieuzer.

De regisseur vertelde in ons interview overigens dat hij die titelkaart eigenlijk helemaal niet had willen plaatsen. “Maar de producenten zeiden: je gaat naar Cannes, je hoeft je publiek niet zo te pesten”, lachte hij. De stap naar 3D halverwege de film werd ingegeven door zijn verlangen naar een andere textuur voor dat deel van het verhaal, dat begint als een film noir, maar al snel alle narratieve conventies overboord zet. “Je zou misschien denken dat de 2D-segmenten meer realistisch zijn, en de 3D dromeriger. Maar ik wilde spelen met die verwachting en het precies andersom doen.”

Textuur speelt ook een hoofdrol in Lazzaro felice, de nieuwe film van Alice Rohrwachter, tot nu toe een van de uitschieters in de competitie. De film draait om de inwoners van een vreemd dorpje waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan, met de titelfiguur Lazzaro als spil. Hoewel er moderne apparatuur als mobiele telefoons te zien is, lijken de levens van de inwoners van Inviolente niet veranderd sinds de middeleeuwen: ze werken voor de markiezin op haar tabaksplantage en hebben verder niets. Totdat de hedendaagse realiteit op verrassende wijze inbreekt in de film.

Net als haar vorige film Le meraviglie (2014) draaide Rohrwacher haar magisch-realistische film op Super-16. Op wonderlijke wijze versterkt de korrelige fotografie zowel de magie als het realisme, zowel de gouden gloed van het platteland als de groezelige smog van de stad. “Ik ben een trouw persoon, en celluloid heeft me nog nooit in de steek gelaten”, vertelde Rohrwacher. “Het is een heel krachtige, tastbare en betrouwbare technologie. Aan het eind van een draaidag heb je echt het gevoel dat je gewérkt hebt, omdat je de rollen fysiek in handen krijgt. Celluloid ademt en dat maakt cinema een levend medium. Het materiaal doet zijn eigen ding, dus het is een dans met drie dansers: de acteurs, de crew, en het materiaal.”

Masterclass Christopher Nolan
Spekkie naar het bekkie van regisseur Christopher Nolan, een van de grootste voorvechters van het behoud van celluloid in Hollywood. Nolan deed voor het eerst in zijn carrière Cannes aan, niet met een van zijn eigen films maar om (over textuur gesproken) de vertoning van een gerestaureerde 70mm-kopie van Stanley Kubricks 2001: A Space Odyssee (1968) te begeleiden. Voorafgaand gaf hij een masterclass van anderhalf uur over zijn films en regiestijl. En natuurlijk over het behoud van celluloid en zijn niet-aflatende strijd tegen de opmars van digitaal filmen en de dreigende teloorgang van filmen met fysiek filmmateriaal.

Een belangrijk deel van de masterclass besteedde Nolan aan het praten over film noir. “Ik begon met mijn eerste film Following [1998] in film noir, een genre waarin personages gedefinieerd worden door wat ze doen, niet door wat ze zeggen. Je vertrouwt nooit op wat ze zeggen. Wat mij betreft is dat de sterkste manier om personages te karakteriseren. Daarom zit in elke film die ik heb gemaakt, ook al is het sciencefiction als Interstellar (2014) of The Dark Knight (2008), een onderstroom van film noir: laten we de personages beoordelen op wat ze doen, niet op wat ze zeggen.”

De reden is volgens Nolan dat film noir zich voedt met de angsten en verlangens van de kijker: de femme fatale, de wraakfantasie, het zijn overdrijvingen van alledaagse gevoelens. “Ik heb gelukkig een rustig leven gehad tot nu toe, dus ik maak geen films over mijn eigen ervaringen. Ik gebruik wat ik overal om me heen tegenkom en maak dat melodramatischer. Dat woord heeft in het Engels een negatieve connotatie, maar het is het beste woord om dat proces van het overdrijven van alledaagse emoties duidelijk te maken.”

En Solo, waar we dit verhaal mee begonnen? Die heeft dezelfde platgeslagen digitale non-textuur als elk hedendaags Hollywood-spektakel. En bar weinig alledaagse emoties.