Cannes 2014: Wat gaat Jane Campion doen?

Volgens de ene krant wordt het Leviathan van Rus Andrei Zvyagintsev, volgens de andere Still the Water van de Japanse Naomi Kawase. En volgens de internationale critici van de omvangrijke poll van het Argentijnse Todas las criticas zijn Godard, Nuri Bilge Ceylan en de Dardennes favoriet.

Het was een goed jaar, het was een braaf jaar. Vanavond worden de prijzen van het 67ste Filmfestival Cannes uitgereikt, en het kan de ene kant op of de andere, maar eigenlijk is alles goed. De Volkskrant noemt het van wodka doordrenkte corruptiedrama Leviathan van Rus Andrei Zvyagintsev als favoriet. Volgens NRC Handelsblad maakt het rouw- en coming-of-age-verhaal Still the Water van de Japanse Naomi Kawase het meeste kans. The Guardian roept heel chauvinistisch de schildersbiopic Mr. Turner van Mike Leigh uit tot winnaar. Wat overeenkomt met het gezelschap van internationale filmjournalisten dat in vakblad Screen Daily braaf elke dag hun kruisjes invulde. Een veel groter contingent van critici is verzameld in de poll van het Argentijnse Todas las criticas waar Adieu au langage van Jean-Luc Godard, Winter Sleep van Nuri Bilge Ceylan (gisteren ook al met de FIPRESCI-prijs van de internationale filmkritiek bekroond) en Deux jours, une nuit van de gebroeders Dardenne als favoriet uit de bus komen. Die laatsten zouden daarmee kans maken op hun derde Gouden Palm, een unicum in de geschiedenis van Cannes. Zie hier de favorieten van de Filmkrant.

Wat de jury onder voorzitterschap van de Australische filmmaakster Jane Campion (de enige vrouw die ooit een Gouden Palm won) gaat doen is dus stof voor speculatie. Zal ze zich laten leiden door politieke keuzes en een van de twee vrouwen in competitie bekronen (naast Kawase is dat de Italiaanse Alice Rohrwacher, met de Terrence Malick-achtige film Le meraviglie over een patchwork gezin dat op het Italiaanse platteland een zelfvoorzienend leven probeert te leiden)? Of kiest ze voor Timbuktu van de Mauritanische regisseur Abderrahmane Sissako, de enige Afrikaanse filmmaker in een door witte mannen van middelbare leeftijd en ouder gedomineerd programma?

De jury

Timbuktu is een zowel een actueel verhaal over extremisme in Afrika, als een universele proeve van denken over rationaliteit en recht. Het is een thema dat Sissako al eerder tot inzet van zijn films maakte, bijvoorbeeld het bejubelde Bamako uit 2006. Timbuktu schetst een stad die is overgenomen door anonieme jihad-strijders die met hun snelle invoering van de sharia stuiten op allerlei morele, praktische, filosofische, culturele en religieuze bezwaren. Het moge duidelijk zijn waar Sissako’s focus ligt, maar hij kiest voor een delicate, dialectische en soms bijna Brechtiaanse methode van zelf-ontmaskering die het zware thema ook ontroerend en absurd kan laten zijn.

Xavier Dolan, het Canadese wonderkind haalde een geweldige stunt uit door een film te draaien met een voornamelijk vierkant beeld, een experiment dat goed bij de claustrofobische wereld van zijn ADHD hoofdpersonen, een zoon en zijn moeder past. Je kunt je daarom goed voorstellen dat Mommy een film, bovendien van de jongste regisseur in competitie, is die goed bij Campions eigen vormexperimenten in haar debuut Sweetie, of interesse in de vraag wat ‘normaliteit’ en ‘maatschappelijk geaccepteerd’ eigenlijk betekenen in An Angel at My Table. Maar ja, ze had zich ook al in de Franse krant Libération laten ontvallen Godard te adoreren. En in diens Adieu au langage is weinig wat niet te bewonderen is. Zijn spel met 3D en geluid is, ondanks zijn karakteristieke intellectualistische betoogtrant, frisser en vitaler dan menig andere film in competitie.

Het gevaar van een jaar met zoveel degelijke films en zonder duidelijke favorieten is ook dat er compromissen zullen worden gesloten. Het is in Cannes ongebruikelijk om een film in meerdere categorieën te bekronen, dus een acteerprijs voor Marion Cotillard betekent automatisch geen verdere bekroning voor de Dardennes. En bij gebrek aan echte sterke mannelijke hoofdrollen zou de acteerpalm wel eens naar Haluk Bilginer kunnen gaan, de acteur die een acteur speelt in Nuri Bilge Ceylans Winter Sleep, een van de sterkere favorieten.

Het mag dan wel een sterk jaar zijn geweest, het was ook een beetje een jaar met weinig spraakmakende films. Niet wat betreft onderwerp. Maar ook niet wat betreft vorm. Een film in Cannes moet natuurlijk tot de wereldtop behoren, maar zich op een of andere manier ook meten aan en verhouden tot de canonieke films die daar in het verleden in première zijn gegaan. Een Uncle Boonmee Who Can Recall His Past Lives, Amour of La vie d’Adèle, om maar even drie prijswinnaars uit de afgelopen vijf jaar te noemen, zit er niet bij. Of het moet dan toch Godard zijn. Veelzeggend genoeg ook de enige film in de competitie waar nog geen een Nederlandse distributeur of vertoner zijn vingers aan durfde branden.

Dana Linssen