Venetië 2019 blog 5: Verzadigingspunt

De Filmkrant doet uitgebreid verslag van het 76ste filmfestival van Venetië, waar de overdaad aan overweldiging inmiddels het verzadigingspunt begint te naderen.

In zijn artikel over de Venetiaanse VR-competitie haalde collega Kees Driessen gisteren podcaster Kent Buy aan, die makers maande terughoudend te zijn met wat hij the overwhelm noemde. Niet alleen voor wie achter elkaar veel virtual reality-projecten kijkt ligt een overdaad aan overweldiging op de loer – ook het filmprogramma onderwerpt het publiek soms aan verpletterende ervaringen. Zowel in positieve als in negatieve zin.

Om met het laatste te beginnen: de overweldiging van The Painted Bird voelde vooral als effectbejag. Václav Marhouls bijna drie uur durende verfilming van de omstreden gelijknamige roman van Jerzy Kosiński uit 1965 toont de lotgevallen van een joods jongetje tijdens de Tweede Wereldoorlog als een eindeloze martelgang. Als speelbal van het lot komt de knul in een opeenvolging van extreem gewelddadige situaties terecht. Al binnen een half uur vliegen de uitgestoken oogballen je om de oren, en dan is er nog een lange weg te gaan. Maar de opeenstapeling van choquerend, expliciet in beeld gebracht geweld gaat zo lang door en vliegt telkens weer zo ver uit de bocht, dat het bij vlagen eerder op de lachspieren werkt dan op de emoties.

Het tegenovergestelde effect heeft het imponerende Noorse drama Barn van Dag Johan Haugerud, met een speeltijd van twee uur en 37 minuten slechts een fractie korter dan The Painted Bird. Haugerud legt een microscoop op de sociale en persoonlijke effecten van de dood van een dertienjarig jongen, die in de pauze op school dood wordt gevonden na een ruzie met een klasgenote. Hij legt zijn focus niet bij de vader van het slachtoffer, een extreemrechtse politicus, noch bij de jonge dader of haar ouders, maar schetst een beeld van het sociale vangnet dat om hen heen cirkelt: de klasseleraar van de twee kinderen, de schooldirecteur, bezorgde ouders, betrokken hulpverleners. De opeenstapeling van piepkleine momenten en doodgewone gesprekken bouwt gaandeweg een grote emotionele impact op. In alle stilte verpletterend.

Alexander Nanau’s documentaire Colectiv heeft eenzelfde zorgvuldige opbouw en eenzelfde brede maatschappelijke blik. Maar deze film is niet bedachtzaam – hij is woedend. Woedend over de verregaande corruptie in het Roemeense zorgsysteem, woedend over de vele onnodige doden door wijdverspreide bacteriële besmettingen in de ziekenhuizen, woedend over de machtsbeluste politici die dat alles onder tafel schuiven. Nanou volgt slachtoffers van de brand, journalisten, activisten en krijgt zelfs toegang tot de kantoren de kersverse minister van volksgezondheid, die met de moed der wanhoop probeert het door en door verrotte systeem waar hij plotseling de scepter over waait op te schonen. Net zoals de journalisten die Nanau volgt terwijl ze meerdere gezondheidsschandalen blootleggen, laat de regisseur zijn woede echter nergens afleiden van het zo helder en indringend mogelijk in beeld brengen van de problemen.

The Painted Bitrd en Barn zijn aangekocht voor Nederlandse distributie; de releasedata zijn nog niet bekend.