Venetië 2019 blog 2: Vrijheid

De Filmkrant doet uitgebreid verslag van de 76ste editie van het filmfestival van Venetië, waar Pedro Almodóvar de eerste prijs van dit jaar in ontvangst nam en Scarlett Johansson en Adam Driver hun Oscarcampagnes begonnen.

Het was pas dag twee van het festival, maar de eerste prijs is al uitgereikt: Pedro Almodóvar ontving gisteren een ere-Gouden Leeuw voor zijn oeuvre. De Spaanse filmmaker sprak zijn immense dankbaarheid uit voor deze prijs op het filmfestival dat als eerste buiten Spanje een van zijn films vertoonde. “Ik ben nu onderdeel van een groep waar ik, zonder enige valse bescheidenheid, niet bij behoor: Buñuel, Antonioni, Kieślowski, Pontecorvo, Rossellini, Dreyer en zo veel anderen.”

“Ik kan niet anders dan dit krachtige dier opdragen aan mijn landgenoten en mijn thuisland”, vervolgde de Spaanse filmmaker. Als we zijn dankwoord in één woord zouden samenvatten, draait het om vrijheid. Hij memoreerde dat zijn cinema in geen andere bedding had kunnen ontstaan dan in de Spaanse democratie na Franco’s dictatuur. “Mijn cinema is daar het product van, een bewijs dat die ontluikende democratie écht was.”

“Ik heb nooit gezegd dat ik de wereld heb veranderd, zo verwaand ben ik niet”, stelde Almodóvar. “Maar ik heb wel geprobeerd om het kleine stukje van de wereld waarin ik leef uit te leggen, en dat heb ik altijd kunnen doen in complete vrijheid, onafhankelijkheid en onschuld. In mijn werelden wordt gleden, maar mijn personages zijn gepassioneerd en hebben een verregaande morele autonomie. Als maker was dat het minste wat ik ze kon geven: dezelfde vrijheid die ikzelf genoot.”

Slimme programmering van het festival dat ook twee competitiefilms die gisteren in première gingen erom draaiden dat de makers hun stukje wereld beschrijven, en hun personages de grootste mogelijke vrijheid geven. In The Perfect Candidate van Haifa Al Mansour (een van de slechts twee vrouwelijke regisseurs in de competitie) is dat het razendsnel veranderende hedendaagse Saoedi Arabië; in Noah Baumbachs scheidingsdrama Marriage Story de culturele elite van New York en Los Angeles.

The Perfect Candidate draait om de jonge, ambitieuze arts Maryam, die tot iedereen verrast (inclusief zichzelf) wanneer ze besluit om zich verkiesbaar te stellen voor de lokale regering. Ze doet het omdat ze de praktische problemen waar haar ziekenhuis mee kampt op wil lossen, maar schopt er ook mee wat heilige huisjes onder de conservatieven van haar land. Al Mansour, die met Wadjda (2012) als eerste vrouw in haar land een speelfilm regisseerde, portretteert met vaste hand een land in transitie, waar de (met name voor vrouwen) groeiende vrijheden soms vooruitlopen op de conservatieve moraal.

Baumbach houdt het in Marriage Story juist klein en persoonlijk. Zijn indrukwekkende en emotionerende Netflix-productie draait om een jong stel, actrice Nicole (Scarlett Johansson) en theaterregisseur Charlie (Adam Driver), die hun voornemen om hun scheiding amicaal en humaan op te lossen al snel in duigen zien vallen. De strijd tussen de man die zijn werk en identiteit heeft opgebouwd rond New York en de vrouw die terug wil naar Los Angeles loopt verder en verder uit de hand, niks geholpen door hun beider advocaten, gespeeld door Laura Dern en Ray Liotta in scherpe karikaturen op die gehaaide beroepsgroep. Ook andere bijfiguren (Nicole’s moeder en zus; Charlie’s theatertroupe) spelen succesvol op de lachspieren, zonder af te leiden van de diepe pijn in het centrale drama. Johansson en Driver schitteren in enkele grootse schreeuwscènes, maar imponeren vooral in de kleine momenten van onderling begrip die het scheidende stel blijft delen – zonder dat het veel verandert.