De 21e Filmbonzen Top 20

Sterren, bobo’s en crisismanagers

In Utrecht gaat vanavond de 41ste editie van het Nederlands Film Festival van start met Antoinette Beumers Mijn vader is een vliegtuig. De dagen daarop komt de filmwereld in Utrecht bijeen om te praten, te borrelen en af en toe een filmpje te kijken. Maar wie zijn dat eigenlijk, de Nederlandse filmwereld? Je leest het in de 21e Filmbonzen Top20.

Legenda:
Positie 2021 (positie 2020) aantal keer in de lijst sinds 1999 Naam | functie

1 (3) 20x Doreen Boonekamp Onafhankelijk consulent
Na haar afscheid als directeur van het Filmfonds was Boonekamp een tijdje interim-directeur op haar oude stek bij het Nederlands Film Festival. Sindsdien werkt ze als onafhankelijk consulent, en is ze de belangrijkste lobbyist voor de Nederlandse film. Als voorzitter van de werkgroep COVID-19 Protocol Audiovisuele Sector hielp ze de sector door de pandemie; ze is voorzitter van de werkgroep garantieregeling pandemie audiovisuele producties, en als lid van de regiegroep Taskforce Culturele en Creatieve Sector denkt ze mee over nieuw beleid dat nodig is voor herstel en transitie.

2 (1) 7x Bero Beyer Directeur Nederlands Filmfonds
Rolde na het eerste pakket Covid-steunmaatregelen om filmmakers aan het werk te houden de ene na de andere stimuleringsmaatregel voor nieuw en onderbelicht talent uit. Pastte diplomatiek ‘maatwerk’ toe toen Jim Taihutu’s De Oost door streamingdienst Amazon werd aangekocht maar door corona aan de bioscopen voorbij dreigde te gaan. Onhandige uitspraken in het VPRO-programma Cinema vanuit Cannes waarin de wereldpremière van Nederlands meest gelauwerde regisseur Paul Verhoeven werd gekoppeld aan het streven meer diversiteit te bevorderen kwamen hem op een Twittershitstorm en een tirade van Hans Teeuwen te staan. 

3 (14) 17x Paul Verhoeven Regisseur/scenarist
Twee jaar later dan de bedoeling was ging Paul Verhoevens Franstalige nonnendrama Benedetta (gecoproduceerd door het Amsterdamse Topkapi Films, met een bijdrage van 250.000 euro van het Filmfonds, en gemonteerd door Verhoevens vaste editor Job ter Burg) dan eindelijk in wereldpremière in Cannes, het belangrijkste filmfestival van de wereld. Benedetta zorgde er voor de nodige reuring, onder meer dankzij een scène waarin twee lesbische nonnen een Mariabeeldje als dildo gebruiken. “Allemaal historisch; het staat allemaal in het boek,” aldus Verhoeven.

4 (4) 14x Carice van Houten en Halina Reijn Actrice/producent/regisseur
Halina Reijn maakte de overstap naar Hollywood, waar ze de slasher Bodies, Bodies, Bodies gaat regisseren. Hun meermaals bekroonde tv-serie Red Light, waarin Reijn en Van Houten de wereld van de prostitutie met een female gaze bezien, werd verkocht aan Frankrijk, Duitsland, Noorwegen, Spanje, Litouwen en Turkije, en zenders in Nieuw-Zeeland, Australië en Latijns-Amerika. Hun productiebedrijf Man Up zat sowieso niet stil; nadat het eerder al de filmrechten kocht op Roxane van Iperens ’t Hooge Nest verwierf het afgelopen jaar de rechten op Sofie Lakmakers De geschiedenis van mijn seksualiteit. “Minoes zat ongewild in het lichaam van een vrouw, en hetzelfde geldt voor Sofie Lakmaker. Mijn verhaal is daarom in uitstekende handen,” aldus de extatische auteur.

5 (7) 3x Jacques Hoendervangers Algemeen directeur Pathé Nederland
Het waren “twee enorm uitdagende jaren” voor Pathé, de grootste bioscoopexploitant van Nederland; in 2020 waren de bioscopen 15 weken dicht, dit jaar maar liefst 22 weken. Dat betekende niet alleen geen inkomsten uit tickets en horeca, maar ook niet uit events, conferenties, bedrijfsuitjes of bioscoopreclame. Maar Hoendervangers blijft optimistisch: “Het is in ieder geval positief dat we in Q4 wel open zullen zijn. Dat is traditioneel het beste kwartaal voor de bioscoopsector.” Pathé had nóg iets te vieren: begin 2021 werd Pathé Tuschinski – dat in oktober zijn 100ste verjaardag viert – door Time Out Magazine uitgeroepen tot allermooiste bioscoop van de wereld. 

6 (8) 4x Willem Pruijssers Directeur Dutch FilmWorks
Tijdens de corona-crisis zetten Pruijssers en zijn zakenpartners Dutch Film Financing op, dat het financieren van Nederlandse speelfilms en series op een commercieel aantrekkelijke en fiscaal vriendelijke manier als doel heeft. Het eerste project waarin geïnvesteerd kon worden, was Mijn beste vriendin Anne Frank, waarvan de wereldwijde streamingrechten al aan Netflix waren verkocht. “Het perfecte project om mee af te trappen. De titel is herkenbaar en heeft een enorme commerciële potentie.” Dutch FilmWorks had het afgelopen jaar nog veel meer succesvolle films, waaronder De familie Claus, Zwaar verliefd! 2 en met name Luizenmoeder – De film, die meer dan 400.000 mensen naar de bioscoop trok.

7 (9) 13x Sandra den Hamer Directeur Eye Filmmuseum
Eye Filmmuseum greep eind 2020 naast de BankGiro Loterij Museumprijs ter waarde van 100.000 euro (Naturalis Biodiversity Center in Leiden won) en toen het instituut begin dit jaar zijn 75ste verjaardag vierde, waren de bioscoopzalen, de expositieruimte en het restaurant allemaal gesloten. Het duurde tot juni voordat de jubileumtentoonstelling Vive le cinéma! – een samenwerking met het IFFR dat zijn 50ste verjaardag vierde – open kon, maar het was het wachten waard. Dit najaar krijgen theatermaker Ivo van Hove en zijn scenograaf Jan Versweyveld carte blanche voor de tentoonstelling All About Film About Theatre.

8 (–) 1 Antoinette Beumer
Antoinette Beumer, die eerder succesvolle films als De gelukkige huisvrouw (2010), Loft (2010), Jackie (2012) en Soof (2013) regisseerde – is “trots, vereerd en dankbaar” dat Mijn vader is een vliegtuig, haar “meest persoonlijke film”, gebaseerd op haar debuutroman uit 2018, dit jaar de 41ste editie van het Nederlands Film Festival opent. Het is voorlopig haar laatste film; Beumer gaat bij Netflix aan de slag als ‘Director Original Series Benelux’: vanuit het Europese hoofdkantoor in Amsterdam gaat ze series bedenken en ontwikkelen voor het streamingplatform. Dat werk deed ze de afgelopen jaren overigens ook al, maar dan voor Videoland. Beumer is ook de initiatiefnemer van Generation Inclusion, een initiatief om aspirantschrijvers van diverse achtergronden kennis te laten maken met scenarioschrijven.

9 (2) 3x Ingrid van Engelshoven Demissionair Minister van Cultuur
Eerst kreeg Ingrid van Engelshoven de complete cultuursector over zich heen omdat ze niet snel genoeg voor hen in de bres sprong, vervolgens werd ze geprezen om de steunpakketen, toen waren die weer niet genoeg, daarna duurde het te lang voordat de theaters en bioscopen weer open gingen. De laatste (?) hobbel voor de demissionaire cultuurminister: wel of niet met QR-code naar de bioscoop, nu de anderhalvemetermaatregelen worden opgeheven? Giulian Nolthenius van bioscoopkoepel NVBF ziet in het coronatoegangsbewijs een te hoge drempel, zoals ook in andere landen al bleek. Tijdens de Uitmarkt riep Van Engelshoven “heel Nederland” dan maar op naar het theater te gaan – weer eens iets anders dan het dvd’tje van Hugo de Jonge.

10 (10) 8x Pim Hermeling Directeur September Film
Pim Hermeling voorspelde eind 2020 dat 2021 “een rampjaar” voor distributeurs zou worden. Dat valt nog best mee, althans voor September zelf. Het epische oorlogsdrama De slag om de Schelde was de eerste film die dit jaar werd bekroond met een Platina Film omdat hij 400.000 bezoekers naar de bioscoop trok. De veroordeling kreeg onlangs louter goede kritieken, op het NFF gaan de September-titels Mijn vader is een vliegtuig en Shariff Korvers Do Not Hesitate in première. De Zweeds-Nederlandse coproductie I Am Zlatan opent dit najaar Paff, het festival waarvan September mede-organisator is. 

11 (12) 2x Vanja Kaludjercic Artistiek directeur International Film Festival Rotterdam 
Het IFFR vierde dit jaar zijn 50ste verjaardag, maar het was geen feest. Het eerste deel vond grotendeels virtueel plaats, het tweede zomerse deel had het festival de eerste dagen te maken met ‘testen voor toegang’ terwijl de bioscopen in het slotweekeinde ‘gewoon’ open waren, althans binnen de geldende restricties. Er kwam bijna niemand, maar Kaludjercic hield de moed erin. En toonde haar fijne neus voor (Nederlands) talent: Tim Leyendekkers Feast dong mee in de Tiger-competitie, David Verbeeks Dead & Beautiful was te zien in ‘Limelight’, en A Man and a Camera van Guido Hendrikx maakte deel uit van ‘Harbour’ – een nieuw programma-onderdeel dat leidde tot het broodnodige snoeiwerk in de wildgroei aan (sub)secties die in de loop der jaren was ontstaan. 

12 (11) 13x Frans van Gestel Producent/directeur Topkapi Film
Topkapi Film, het Amsterdamse productiehuis van Frans van Gestel, is – onder veel meer – producent van Mijn vader is een vliegtuig, de openingsfilm van het NFF, coproducent van Paul Verhoevens Benedetta, die op het afgelopen festival van Cannes meedong naar de Gouden Palm, en coproducent van het Deense drankgelag Druk, winnaar van vier European Film Awards én een Oscar voor beste internationale film. “Op zakelijk niveau laat een Oscar zien dat een Nederlandse producent een serieuze partner is voor grote coproducties,” aldus Van Gestel. “Het bewijst dat wij als land en als Filmfonds kwaliteit herkennen en we een substantieel onderdeel kunnen zijn van intelligente films met een groot bereik.”

13 (20) 2x Anke van Diejen en Noortje van de Sande Picl streamingplatform
Picl is maar een onderdeel van het ‘mediabedrijf’ Herrie, aldus oprichter Noortje van de Sande. Tijdens de opeenvolgende lockdowns zagen ze het aantal aangesloten filmtheaters groeien van 23 tot 40; in oktober breiden ze uit naar België. De ‘virtual cinema’ waar Picl mee pionierde werd bovendien ook in andere Europese landen opgepikt. Naast de marketing en PR-tak breidde Herrie uit met distributiebedrijf Vedette Film. De eerste release is Drijfzand, het speelfilmdebuut van Margot Schaap, die zijn première beleeft op het NFF.

14 (13) 5x Dutch Academy For Film 
De leden van de Dutch Academy For Film – ruim 530 filmprofessionals uit alle disciplines – bepalen mede de nominaties en winnaars van de Gouden Kalveren voor speelfilms en lange documentaires. En zij stemden via een enquête in met het voorstel van het Nederlands Film Festival om de acteerkalveren genderneutraal te maken. Die beslissing viel niet bij iedereen in goede aarde. Acteur Yorick van Wageningen, die naar eigen zeggen niet was geraadpleegd, zegde direct zijn lidmaatschap op: “De hele cultuursector is de afgelopen anderhalf jaar vermoord. Tienduizenden makers staat het water tot aan de lippen. Talent is vernietigd. En uitgerekend op dit moment nemen jullie een beslissing op basis van buitengewoon geladen identiteitspolitiek waarvan je op je vingers kunt natellen dat die de komende tijd de discussie gaat beheersen.”

15 (–) 1x Daria Bukvić Regisseur
De Bosnisch-Nederlandse Daria Bukvić heeft een fulltimebaan als artistiek directeur van Toneelgroep Oostpool, is juryvoorzitter van de Amsterdamprijs, is bezig met de productie van Zina, de tv-serie op basis van haar succesvolle theatervoorstelling Melk & dadels, en werkt alweer aan de scripts voor een tweede seizoen. En ze regisseerde het afgelopen jaar haar eerste lange speelfilm: Meskina, een sprankelende romkom boordevol BMN’ers (‘Beroemde Marokkaanse Nederlanders’), waarmee ze een brug slaat tussen de Nederlandse en Marokkaanse cultuur. Megacommercieel maar met een boodschap. “Ik heb een heilig geloof dat je ook intelligent topentertainment kunt maken.”

16 (17) 4x Orwa Nyrabia Artistiek directeur International Documentary Film Festival Amsterdam (IDFA)
Sinds begin 2018 is de in Syrië geboren filmproducent Orwa Nyrabia artistiek directeur van IDFA, maar hij heeft pas één ‘gewone’ editie kunnen organiseren. Vorig jaar sprong het festival na de ervaringen van het Nederlands Film Festival adequaat in op de pandemie en had het geluk dat ze net in een periode tussen lockdowns een beperkt publiek op locatie kon ontvangen. De rest ging met uitgebreide live nagesprekken online. Dit jaar is alles gericht op de terugkeer naar de zalen, naar Amsterdam als stad, met onder meer een groot themaprogramma rondom Johan van der Keukens 25-jarige Amsterdam Global Village.

17 (16) 9x Alex en Marc van Warmerdam Scenarist/regisseur/producent
Alex van Warmerdams Borgman dong in 2013 op het festival van Cannes mee naar de Gouden Palm, Nr. 10 is de slotfilm van het Nederlands Film Festival. Van Warmerdam had ongetwijfeld op een groter, internationaler festival gehoopt, “maar ik kan wel van alles willen, een festival moet je film wel goed vinden”. Grote broer Marc stopte vorige maand als directeur van het muziektheatergezelschap Orkater en kreeg bij die gelegenheid de Frans Banninck Cocqpenning voor zijn jarenlange bijdrage aan de culturele sector en de stad Amsterdam. Hij blijft wel de films van Alex produceren.

18 (19) 3x Ido Abram Directeur See NL/adjunct-directeur Eye Filmmuseum
SEE NL helpt Nederlandse filmmakers om hun films op (grote) internationale films getoond te krijgen. En als dat dan lukt worden er ronkende persberichten de wereld ingestuurd. Ook als dat niet lukt trouwens. Volgens het persbericht was Nederland “sterk vertegenwoordigd tijdens de 78e editie van het Internationale Filmfestival van Venetië met maar liefst zes Nederlandse films en coproducties in verschillende programmaonderdelen en parallelsecties”. Dat was ietwat versluierend; VR-film Angels of Amsterdam was geselecteerd voor de VR-competitie en verder draaide slechts één film van een Nederlandse regisseur in Venetië, Three Minutes – A Lengthening van Bianca Stigter, in de parallelsectie Giornate degli Autori en niet in competitie. 

19 (-) 3x Silvia van der Heiden Directeur Nederlands Film Festival
NFF-directeur Silvia van der Heiden, die de vorige editie wegens ziekte aan zich voorbij moest laten gaan, hief het onderscheid tussen man en vrouw op bij de acteerprijzen, “zoals bij de andere Gouden Kalveren al decennia het geval is”. De beslissing leverde het festival een karrenvracht aan kritiek op. “Het is te vroeg voor een uniseks filmprijs,” aldus het hoofdredactioneel commentaar in Trouw. “Modieus gedoe,” vond Huub Stapel. “Absoluut groteske flauwekul,” zei Jeroen Krabbé. “Wie wordt hiermee geholpen?,” vroeg Katja Herbers zich af. “In ieder geval niet de vrouw (die nog altijd minder rollen tot haar beschikking heeft dan de man) en ook niet de Nederlandse film, die hiermee aandacht voor twee films minder genereert.”

20 (15) 9x Martin Koolhoven
Er waren de afgelopen jaren plannen voor een film over de Hofstadgroep, en iets met de onafhankelijkheidsstrijd in Indonesië na de Tweede Wereldoorlog, maar daarvan is de laatste tijd maar weinig vernomen. Ondertussen organiseert Koolhoven genrefilmavonden in Eye en twittert hij over van alles en nog wat – van de coronamaatregelen tot de genderneutrale acteerkalveren. “Hm. Op zich zijn andere categorieën natuurlijk ook niet opgedeeld…  Verlies je wel de helft van de ‘sexy’ kalveren.”