Zwei Leben

De psychologische thriller Zwei Leben laat de ideologische verdwazing van twintigste-eeuws Europa nog even naschokken in een ogenschijnlijk hechte Noorse familie.

Twee levens — die titel is een weggevertje, en in de eerste scènes wordt al meteen duidelijk dat Katrine (Juliane Köhler) een geheim verbergt. Ze reist incognito door Duitsland en verbrandt archiefdocumenten die naar haar jeugd in een weeshuis verwijzen. Wanneer ze terugkeert naar haar gezin in Noorwegen, omzeilt ze met een smoes de achterdocht van haar man over dit onaangekondigde uitstapje.
Narratieve spanning wordt in Zwei Leben niet opgebouwd via het strategisch achterhouden van informatie. Sterker nog: om de verwikkelingen goed te begrijpen kun je vooral in het eerste halfuur van de film maar beter geen aanwijzing missen. Wat door de vele flashbacks, visueel nogal clichématig gemarkeerd met Super 8-beelden, nog best een toer is. Maar daarna is het voornamelijk een kwestie van toekijken hoe ook de personages op het doek ontdekken hoe de vork in de steel zit.
De echte spanning zit in het feit dat de film twee perspectieven op het hoofdpersonage presenteert. Aan de ene kant is er de levendige, sportieve, succesvolle Katrine, met een familieleven dat zo uit een IKEA-catalogus geknipt zou kunnen zijn: een stoere, zorgzame man, een volwassen dochter en een vitale moeder. En dan is er de vrouw die zich op het toilet van het vliegveld in een handomdraai een ander uiterlijk aanmeet, en zich aan de telefoon als Vera bekendmaakt. Kun je twee mensen tegelijk zijn? Of ben je dan geen van beide?
Katrines harmonieuze gezinsleven wordt op de helling gezet door een gedreven advocaat die haar en haar moeder Åse (Liv Ullmann) wil laten getuigen in een zaak rond het Lebensborn-project, door de nazi’s in 1935 opgezet om het Arische geboortecijfer te verhogen. Een pijnlijke geschiedenis, die Åse liever laat rusten; maar Katrine heeft een nog veel dringender reden om de zaak te schuwen. Verpakt als psychologische thriller verbindt Zwei Leben de twee zwartste episoden uit de twintigste-eeuwse Duitse geschiedenis: nazi-Duitsland en de Sovjet-communistische DDR. Als Lebensborn-kind, grootgebracht in een armzalig Oost-Duits weeshuis, staat Katrine model voor het individu dat tot instrument van een ideologie wordt gemaakt. Dat dat haar personage wat diffuus maakt, past uiteindelijk weer heel goed bij de strekking van de film.

Sasja Koetsier