ZOZO

In zozo van Josef Fares (jalla! jalla!, kopps) belandt een Libanees jongetje van de grote oorlog in Beiroet in de kleine oorlog op het Zweedse schoolplein.

Wordt een film beter als je weet dat de regisseur ongeveer hetzelfde heeft meegemaakt als de hoofdpersoon? Het zou niet moeten uitmaken, maar het kan wel helpen. Regisseurs die hun (jeugd)herinneringen ophalen, weten waar ze het over hebben. Het helpt vooral bij een film die op papier overdramatisch is, maar toch echt zo kon zijn gebeurd.
Dat is het geval bij de jeugdfilm zozo van Josef Fares (1977). De regisseur vluchtte in 1987 van Libanon naar Zweden, net als zijn hoofdpersoon, de knappe 11-jarige Zozo (spreek uit Zoezoe) uit Beiroet, die zo goed en zo kwaad als het kan een gewoon leven probeert te leiden tijdens de slepende burgeroorlog. Hij snijdt rustig een zeilbootje uit hout terwijl zijn ouders nerveus kijken naar een uitgebrande auto op tv. Fares houdt van contrasten. De film begint met een melancholiek-idyllische scène aan de zee, gevolgd door een bommenregen die Beiroet in de verte zachtjes laat oplichten. Die bommen komen al snel heel dichtbij, ook voor de jeugdige kijker, die hopelijk veel Jeugdjournaal heeft gekeken, want Fares spaart de tere kinderziel niet. Zozo’s familie staat op het punt om naar Zweden te emigreren als het bombardement van hem een wees maakt. Fares brengt dat tegelijk mooi en gruwelijk in beeld: de sterren aan de hemel veranderen in granaten die willekeurig in de straten van Beiroet neerstorten. Zozo stapt uiteindelijk in zijn eentje op het vliegtuig naar Zweden, waar hij door zijn grootouders wordt opgewacht.

Vuurbal
zozo is verdeeld in twee delen met een totaal andere sfeer, met de cultuurshock van Zozo als breekpunt. Stelde hij zich Zweden van te voren voor als een paradijs met zee, dennenbomen en veel blonde meisjes, eenmaal gearriveerd maakt een geheel ander gevoel zich van hem meester. Hij is dan wel in veilige handen, maar hij is ook een buitenstaander, met alle pesterijen op het schoolplein van dien. Je zit dan ook regelmatig met een knoop in je buik te kijken.
Zozo belandt van de grote oorlog in de kleine oorlog, die van de psychologische spelletjes, de groepsdruk en de misverstanden. Zozo krijgt geen kans om alle gebeurtenissen in Beiroet te verwerken, hij belandt linea recta in een benepen wereld met sukkelige leraren en klasgenootjes die zich alleen druk maken om de kleur van hun geurpen. Hij vindt troost in magisch-realistische gesprekken met zijn moeder, die soms in de vorm van een vuurbal uit de hemel rolt. Humor zit er ook in de film, alhoewel veel minder dan in Fares’ vorige films, jalla! jalla!, ook over een Libanese emigrant in Zweden, en kopps. Vooral Zozo’s heetgebakerde grootvader zorgt voor een aantal droogkomische scènes rond zijn kunstgebit.
zozo, de openingsfilm van Cinekid, wordt aangeraden voor 10+, maar ook volwassenen kunnen er zonder enig probleem naar toe, want daar is Fares een begenadigd genoeg filmmaker voor.

Mariska Graveland