Zagros

Je kunt je geboortedorp verlaten, maar het dorp verlaat jou niet; dat is wat een Koerdische herder bewijst in deze dramatische liefdesgeschiedenis.

Zagros. Hij draagt dezelfde naam als de bergketen die het Koerdische landschap domineert. En daar in die bergen, met zijn schaapskudde, is zijn thuis. Voor zijn vrouw zal het dat nooit worden. In het dorp waar ze achterblijft als Zagros er met zijn kudde op uittrekt, wordt de stadse Havin wantrouwig bekeken, niet in de laatste plaats door haar eigen schoonfamilie. En hun bemoeienis is verre van onschuldig. Wanneer een hardnekkig gerucht de eer van de familie in gevaar dreigt te brengen, besluit Zagros’ vader, achter de rug van zijn zoon om, haar stevig onder handen te nemen. Havin vlucht, samen met hun dochtertje en zwanger van hun tweede kind, naar een achterneef in Brussel. Het duurt niet lang of Zagros reist hen achterna, met achterlating van alles wat hem lief is: de bergen, zijn schapen, zijn herdershond.
De Belgisch-Koerdische filmmaker Sahim Omar Kalifa maakte ooit zelf via mensen­smokkelaars de reis naar Europa. In zijn speelfilmdebuut legt hij de nadruk niet op de gevaren van de reis zelf, maar op wat er met Zagros gebeurt nadat hij zijn bestemming heeft bereikt. Zijn leven is in één klap ontdaan van alles wat hij altijd als vanzelfsprekend beschouwde en hij moet zijn plek zien te vinden in een samenleving waar hij de nuances van sociale interactie niet goed kan duiden. De onzekerheid die dit opwekt krijgt extra lading door de ontdekking dat Havin iets voor hem heeft verzwegen.
Kalifa en producent/scenarist Jean-Claude van Rijckeghem schreven Zagros als een klassiek noodlotsdrama. Het scenario biedt daarmee weinig echte verrassingen, maar steekt goed in elkaar. Het neemt ons stap voor stap mee in de vertwijfeling van een man die het solide, hardvochtige wereldbeeld van zijn familie verwerpt, maar vervolgens verstrikt raakt in een chaotische en onoverzichtelijke werkelijkheid. "Je had in die bergen van je moeten blijven", bijt Havin hem tijdens een ruzie toe. Het zijn harde, maar ware woorden. Zagros wil wel kiezen voor zijn gezin, maar wordt door zijn eigen patriarchale reflexen — die hij zelf natuurlijk niet ziet, maar wij wel — het bos ingestuurd. Op tragische wijze voert de film hem, onvermijdelijk en toch onthutsend, naar de zelfvoltrekking van zijn vonnis.

Sasja Koetsier