Unwanted (T’padashtun)

Kun je een trauma eeuwig verzwijgen? Nee, luidt het ferme antwoord van Edon Rizvanolli in zijn broeierige speelfilmdebuut.

Daar keken de Nederlandse media even van op: Unwanted (T’padashtun), het grotendeels in Amsterdam gedraaide debuut van de in Nederland woonachtige regisseur Edon Rizvanolli, is dit jaar de Kosovaarse inzending voor de Oscar voor beste niet-Engelstalige film. Rizvanolli wilde een stem geven aan de ca. 20.000 vrouwen die tijdens de oorlog in Kosovo werden verkracht, en kennelijk is het land er achttien jaar later zelf ook aan toe om het taboe rond dit collectieve trauma te doorbreken.
Hoofdpersoon Zana, met droevige oogopslag vertolkt door Adriana Matoshi, staat symbool voor alles wat de slachtoffers van dit gruwelijke oorlogswapen kon overkomen: een zwangerschap, uitstoting door de familie, eeuwige schaamte en zwijgplicht. Zana leidt haar leven als immigrant in Amsterdam ook grotendeels zwijgend; meer dan een vage glimlach kan ze niet opbrengen voor de klanten van het bloemenwinkeltje waar ze werkt, een Skype-gesprek met haar broer in Kosovo breekt ze voortijdig af.
De actie in de film komt van Zana’s zoon Alban — mooi stuurs gespeeld door Jason de Ridder, een blond meisjesidool in wording. Zonder dat zijn omgeving hem zichtbaar buitensluit, gedraagt Alban zich als een verbitterde verschoppeling: hij bakt er niets van op school, lokt vechtpartijen uit en heeft hardhandige seks met meisjes die hij in het nachtleven oppikt.
Zijn onbestemde woede krijgt reliëf als hij met Zana naar haar geboortedorp terugreist na het overlijden van haar moeder; daar krijgt hij iets beschermends, wordt zoon even man. Thuis in paradijselijk mooi gefilmd Amsterdam is hij intussen verliefd op Ana, wier vader nota bene een Serviër blijkt, met op zijn arm een tatoeage die de wantrouwige Zana ineen doet krimpen.
Een afgrijselijke flash-back doet alles op zijn plek vallen, maar maakt de vrij saaie passages over puppy love in lieflijk Nederland niet helemaal goed. Daar staat tegenover dat de Nederlandse én Kosovaarse filmcultuur met producent/schrijver/regisseur Rizvanolli, die als Ana’s vader ook nog een van de beste, meest geladen rollen vertolkt, een multitalent rijker is.

Sandra Heerma van Voss