UNKNOWN PLEASURES

Vergeefs de motor starten

  • Datum 17-02-2011
  • Auteur
  • Gerelateerde Films UNKNOWN PLEASURES
  • Regie
    Jia Zhang-ke
    Te zien vanaf
    01-01-2002
    Land
    Frankrijk/China/Japan/Zuid-Korea
  • Deel dit artikel

Met Unknown pleasures perfectioneert Jia Zhang-ke zijn observerende blik. De Chinese filmmaker bewijst hiermee een van de meest toonaangevende filmmakers van zijn generatie en zijn land te zijn.

Unknown pleasures ontleent zijn Chinese titel aan een gedicht van de Taoïstische filosoof en dichter Zhuang-zi, dat als tekst van een karaokeliedje in 2001 in China ineens immens populair werd. Vrij van alle verplichtingen en beperkingen betekent dat ‘Ren xiao yao’, en dat is inmiddels zowel wijsgerig als nihilistisch op te vatten. Net als bij Platform (2000) werd Jia Zhang-ke (1970) ook nu tot zijn film geïnspireerd door hedendaagse Chinese popmuziek en Chinese jeugdcultuur in het algemeen. De film begint op het moment dat de Chinezen begin 2001 een Amerikaans (spionage)vliegtuig neerhaalden en bekend wordt dat Beijing in 2008 de arena van de Olympische Spelen zal zijn. Een man blaast een katoenfabriek op en een jongen denkt dat de Amerikaanse Apocalyps begonnen is. Hét bewijs dat China definitief westers is geworden, zoals zoveel van de jonge hoofdpersonen in Jia’s films hopen. Terwijl ze ook met de westerse eisen worstelen die het door hen gedroomde moderne leven aan hun eigen traditie stelt. In Unknown pleasures draait het om twee werkloze jongens, Xiao Ji en Bin Bin, twee zelfgekozen losers, die in de naargeestige provinciestad Datong rondhangen, noedelsoep eten, nog wat meer rondhangen, illegale westerse videofilms bekijken, seks willen hebben en verliefd worden. Net als Xiao wu, dat wel heel letterlijk een eerbetoon aan Robert Bressons Pickpocket was, en Platform, is Jia in Unknown pleasures met zijn observerende, soms bijna documentaire stijl, schatplichtig aan niet alleen Bresson, maar ook aan bijvoorbeeld het vroege werk van Hou Hsiao-hsien. De digitale camera is zijn pen. Het beeld zoekt naar houvast, net zoals zijn hoofdpersonen. Hij maakt het ze, door zijn films al improviserend op te nemen, niet makkelijk.

Liedjes
Het gaat in Unknown pleasures niet om wat er gebeurt, want dat is niet veel, maar om hoe langs de contouren van talloze ogenschijnlijk nutteloze observaties een verhaal wordt opgeroepen. Over hoe Xiao Ji, zijn gelaat verscholen achter haar van gitzwart garen, verliefd wordt op het gezicht voor een Mongools drankmerk. Of over hoe Bin Bin in een wachtruimte een bejaarde man gadeslaat die onafgebroken hetzelfde liedje zingt. En over hoe hij steeds vergeefs zijn motor probeert te starten, en steeds met zijn vriendinnetje steeds zwijgend naar steeds dezelfde tekenfilms kijkt. Of over hoe hij hepatitis blijkt te hebben, maar er toch maar niets aan doet.
Jia vertelt zijn verhaal ook middels muziek, niet alleen het liedje uit de titel is twee keer te horen, ook traditionele deuntjes uit de Peking-opera en wegwerpgeluiden uit de radio. Het drankmeisje Qiao Qiao brengt haar waren zingend aan de man en ’s nachts luistert ze met haar gangsterliefje naar zwijmelmuziek uit Hongkong. Iedereen zingt en neuriet wel een beetje en componeert zo zijn eigen soundtrack voor een doelloos leven.

Dana Linssen