True Lies

Huisvader en moordmachine tegelijk

Als de kogels haar om de oren vliegen en alles links en rechts explodeert, is Jamie Lee Curtis er inmiddels van doordrongen dat haar man niet de saaie vertegenwoordiger in computers is die ze dacht te hebben gehuwd. ‘Ik ben met Rambo getrouwd’, weet ze nog uit te brengen. Maar gelukkig voor de toeschouwer heeft ze geen gelijk, want Sylvester Stallone kennen wij als een vervelende moralist die onfrisse films maakt. Nee, in True Lies is Jamie Lee getrouwd met Schwarzenegger. Oók een moralist, maar zijn films zijn een stuk lolliger.

De opening van True Lies zet de toon. Schwarzenegger (in de film Harry Tasker geheten, maar dat doet er weinig toe) dringt een zwaar bewaakt kasteel binnen tijdens een jetsetparty om er geheimen te ontfutselen. Als een uit de kluiten gewassen James Bond mengt hij zich in smoking met vlinderdas tussen de genodigden. Natuurlijk loopt de operatie net mis zodat een spectaculaire achtervolgingsscène moet volgen. Deze scène ontwikkelt zich in hoog tempo en is tegelijkertijd spannend en komisch. Zo dendert de film tot aan het einde door.

Schwarzenegger is lid van een supergeheime eenheid die zich bezig houdt met de bestrijding van internationaal nucleair terrorisme. Hij is al vijftien jaar getrouwd met Jamie Lee Curtis, (Helen in de film, maar Jamie Lee blijft toch voor alles Jamie Lee) die van dit hele gevaarlijke bestaan niets weet. Voor zijn gezin speelt de spion de rol van saaie huisvader en hij doet dit kennelijk zo goed, dat zowel de echtgenote als de puberdochter op hem uitgekeken zijn. Als hij beseft dat zijn huwelijk op de klippen dreigt te lopen ontsteekt hij in blinde woede. Alle middelen die tot zijn beschikking staan worden ingezet om zijn vrouw voor hem terug te winnen. Maar terwijl hij zijn privéleven probeert te redden moet hij ook nog zien af te af te rekenen met Arabische terroristen die over kernwapens beschikken.

Vuurwerk
James Cameron schreef rond het gegeven ‘wat doet een topspion in zijn vrije tijd’ een flitsend script waarin hij de komische mogelijkheden van de tegenstelling tussen Schwarzenegger als sullige huisvader en Schwarzenegger de niets ontziende, superkoele moordmachine ten volle weet uit te buiten. Ook Curtis’ transformatie van grijze muis naar avontuurlijke (zij het wat onhandige) vrouw van de wereld biedt allerlei aanknopingspunten om deze actiekomedie vrijwel constant in de rails te houden.

Natuurlijk zorgde Cameron dat het scenario ook de nodige ruimte liet voor spektakel. Samen met zijn team draaide hij een aantal adembenemende scènes waarin de ontploffingen niet eens voor het meeste vuurwerk zorgen. Met name de in de lucht geschoten scènes zijn staaltjes van groot technisch vernuft. Het knappe van Cameron – en met de Terminator-films had hij al bewezen dat hij dit als geen ander kan – is dat de zwaar aangezette techniek het verhaal alleen maar vooruit duwt, in plaats van te leiden tot de eindeloze opeenvolging van achtervolgingen, explosies en vechtpartijen waarin de meeste actiefilms ontaarden. Niet dat True Lies het zonder dit alles moet doen, integendeel. Maar het lijkt wel allemaal ergens toe te leiden.

Vette knipoog
De grote kracht van True Lies is de vette knipoog, en die is ruimschoots aanwezig. Schwarzenegger die een motorrijdende terrorist achtervolgt op een paard, dat is op zichzelf al hilarisch. Dat die achtervolging zich afspeelt dwars door alle verdiepingen van het Washingtonse Mariott Hotel, is helemáál over de top – en het werkt. De brute kracht van Schwarzenegger wordt constant geridiculiseerd, zoals wanneer hij (geconfronteerd met een stiekem afspraakje van zijn echtgenote) een gefrustreerde dreun tegen een autoraam geeft en dit meteen aan diggelen gaat. Er wordt de draak gestoken met het gegeven dat de goeien nooit geraakt worden door het overvloedige geweervuur van de slechten. Bovendien toont Schwarzenegger een originele nieuwe manier om een handendroogautomaat te gebruiken.

In True Lies is overkill tot stijlmiddel verheven. Dat achter die overkill eigenlijk een pleidooi voor Amerikaanse familiewaarden schuil gaat maakt wat mij betreft de film er alleen maar grappiger op. Het is gewoon de zoveelste knipoog en als zodanig niet noodzakelijk serieus te nemen. Hierin ligt denk ik het grote verschil: films met Stallone en Jean-Claude van Damme (maar ook ouder werk van Schwarzenegger) dragen een ultra-patriottische boodschap uit, en doen dat doorgaans erg verbeten en serieus. Het spoor van vernietigingen dat ‘Arnie’ aan het eind van True Lies achterlaat heeft daarentegen met dit soort patriottisme nauwelijks meer iets te maken, en is vooral het gevolg van zijn buitenproportionele drang om zijn gezin te redden. En daarom mag Jamie Lee zich gelukkig prijzen dat ze niet met Rambo is getrouwd.