TOGETHER (Lukas Moodysson)

Ze hebben schrootjes aan de muur, discussiëren halfnaakt over politiek en vrije seks en dansen de hele nacht op ‘Love hurts’. De ogenschijnlijke harmonie tussen de communebewoners uit Together is een dankbaar onderwerp om grappen over te maken. Lukas Moodysson is echter een milde regisseur die de boel nooit laat escaleren.

Met Fucking Åmål maakte de Zweedse regisseur Lukas Moodysson zijn debuutfilm en was daarmee in één klap in eigen land maar ook bij ons bekend. De film over twee pubermeisjes die verliefd op elkaar worden en de vooroordelen trotseren die daarmee gepaard gaan, is leuk en oprecht. Met Together kiest Moodysson voor heel andere personages. Geen pubers deze keer, maar volwassenen die samenleven in woongroep Tillsammans (‘Samen’) in de jaren zeventig.
Wat in Fucking Åmål al de sterke kant van Moodysson bleek, bevestigt hij met Together, namelijk dat hij er erg goed in is om zijn verhalen voor iedereen invoelbaar te maken. Als je te jong bent om de jaren zeventig bewust of überhaupt meegemaakt te hebben, is Together toch grappig en aardig om naar te kijken. Voor diegenen die in die ‘love and peace’-tijd zo rond de twintig of dertig jaar oud waren, moet het helemaal akelig echt zijn.

Verantwoord speelgoed
Woongroep Tillsammans biedt de bewoners een constant podium voor discussies. Mag je hoewel je een relatie hebt buiten de deur vrijen (ja natuurlijk), mag je vlees eten (nee natuurlijk niet) enzovoorts. Behalve een aantal volwassenen woont er ook een stel kinderen. De woongroep bevalt de kinderen maar matig. Alleen maar met verantwoord speelgoed spelen en dan natuurlijk nooit wapens, is lang niet altijd leuk.
De regels van het huis worden op de proef gesteld als Elisabeth, de keurige zus van het zachtaardige woongroeplid Goran, bij hen intrekt met haar twee kinderen. Ze heeft abrupt haar huis verlaten nadat manlief haar tegen de vlakte heeft gemept en natuurlijk is er in de woongroep alle begrip voor haar besluit om bij dat zwijn weg te gaan.
Elisabeth komt weer op adem in Tillsammans, maar haar kinderen hebben het er een stuk moeilijker. Voor hen zijn alle volwassenen dom, of ze nu burgerlijk of hippie zijn, links of rechts. Vooral dochterlief, een kind van ongeveer twaalf, zit zichzelf met haar veel te grote bril verschrikkelijk in de weg en vindt de woongroep met dat oeverloos geklets maar niks. Heel duidelijk laat Moodysson dat smoeltje treurig zijn, met zielige ogen achter die vensters van glazen en een van stress samengeknepen mondje. Het is al moeilijk genoeg op die leeftijd; ruziënde ouders en een woongroep maken het er niet beter op.

Vlijmscherp
Buiten al het gediscussieer in Tillsammans om, zijn de bewoners vaak lief voor elkaar, zodat Together vele feelgood-momenten kent. Dat maakt Moodysson een hele milde filmmaker, eigenlijk niet van deze tijd. Hij suggereert hier en daar dat een flinke confrontatie tussen een aantal van zijn personages niet uit kan blijven, maar het handjevol aanvaringen is nooit dreigend. Daardoor wordt amper toegewerkt naar een behoorlijke verhaalafwikkeling en bijbehorende climax. Je zou bijna denken dat Moodysson zo van zijn personages houdt dat hij ze wil behoeden voor escalaties. Dan was Fucking Åmål toch net even iets scherper. Dat neemt niet weg dat Together, hoezeer het onderwerp ook uit de lucht komt vallen, geen saaie film is, maar juist een grappige film, die een heel accuraat beeld van de seventies geeft. Velen zullen flashbacks krijgen naar hun garderobe die ze zo’n vijfentwintig, dertig jaar geleden in de kast hadden, naar de tijdgeest en de muziek (‘Love hurts’ van Nazareth is het lievelingsnummer van Elisabeth).
Moodysson legt zich niet toe op een bepaalde esthetiek. Het ontbreken van visuele krachtpatserij wordt gecompenseerd door de snijdende, kwetsende opmerkingen in de dialogen. Moodyssons liefde voor zijn personages gaat nu ook weer niet zo ver dat ze af en toe niet onder enige vuilspuiterij mogen lijden. Die soms vlijmscherpe sneren die in één klap een personage typeren en kwetsen maken dat Together goed is voor regelmatig terugkerende lachsalvo’s. Wanneer Gorans vriendin hem vertelt hoe ze precies haar orgasme beleefde, met behulp van de diensten van de buurman die alleen maar met haar vrijt omdat zij beloofd heeft daarna naar zijn socialistisch-marxistisch-leninistisch geklets te luisteren, dan is dat lullig, pijnlijk en o zo grappig. Maar eeuwig in je herinnering blijven, zoals die vreselijke seventies-kleren en die schrootjes aan de muur, dát is Together niet toevertrouwd.

Gerlinda Heywegen