TINKE

Tussen Oliver Twist en Assepoester

  • Datum 08-02-2011
  • Auteur
  • Gerelateerde Films TINKE
  • Regie
    Morten Køhlert
    Te zien vanaf
    01-01-2002
    Land
    Denemarken
  • Deel dit artikel

Verwilderde Tinke

Het leven is hard op het Deense platteland, zo bewijst de Deense regisseur Morten Køhlert met zijn rauwe, hartverscheurende jeugdfilm over het negentiende-eeuwse weesmeisje Tinke.

Doelgroepdenken is al lang niet meer een strikt Amerikaanse aangelegenheid. Ook in de Europese filmnijverheid neemt het belang van marketingstrategieën, focusgroepen en box-office-prognoses gestaag toe. Toch zijn er nog altijd filmmakers die zich niks willen aantrekken van de vermeende wensen van een te ’targetten’ publiekssegment. De Deense regisseur Morten Køhlert bewerkte voor zijn tweede speelfilm Tinke het jeugdboek ‘Hungerbarnet’ van Cecil Bødker, en zei er bij dat het een aangrijpend drama moest worden "voor kinderen en hun ouders en grootouders".
Nu is dat een opzet die heel fout kan uitpakken, want voor je het weet zit zo’n familiefilm (denk aan Pietje Bell of De schippers van de Kameleon) volgestouwd met grapjes en terzijdes die steeds weer een andere leeftijdscategorie moeten bedienen, niet zelden over de hoofden van de kinderen heen. Køhlert gaat echter voor geen enkele publieksgroep op de hurken zitten, en vertrouwt erop dat hij jong en oud voor zich kan winnen door een mooi verhaal zo mogelijk nog mooier te vertellen. Dat resulteerde in een tamelijk compromisloze film, die een stuk rauwer uitpakt dan sommigen geschikt zullen vinden voor de tere kinderziel. Zo zien we al in het begin van de rond 1850 gesitueerde vertelling, hoe het verwilderde negenjarige meisje Tinke haar armoedige huisje moet delen met het ontbindende lichaam van haar overleden moeder.

Hork
Køhlert windt er geen doekjes om dat het bestaan op het Deense platteland hard kon zijn, zeker voor de onmondige kinderen. Maar de regisseur laat de geschiedenis over de ontberingen van een weeskind in de negentiende eeuw nergens verdrinken in Oliver Twist-achtig sentiment. Waar Dickens zijn jeugdige held opzadelt met zo gemeen mogelijke plaaggeesten, daar lijken de volwassenen Tinke vooral dwars te zitten omdat ze niet beter weten. De boer die Tinke onderdak verleent is zonder meer een hork. En zijn pogingen om de opbloeiende vriendschap tussen het weesmeisje en een schapenhoeder te voorkomen zijn allesbehalve sympathiek. Toch overheerst het gevoel dat deze man uiteindelijk weinig meer is dan een product van zijn omgeving, wat wordt benadrukt door de naturalistische enscenering.
Niet alleen Oliver Twist kijkt over Tinke’s schouder mee: de film bevat ook een flinke portie Assepoester. Het meisje heeft ontdekt dat haar moeder uit een rijke familie komt, waarop het koppige kind verwoede pogingen onderneemt om haar welgestelde grootouders op te sporen. Het sprookje lijkt even uit te komen, maar eindigt net niet met het traditionele "ze leefden nog lang en gelukkig", ook al krijgt Tinke wel degelijk haar welverdiende happy end. Een film als Tinke bewijst maar weer eens het bestaansrecht van de Scandinavische jeugdcinema, die tegenwoordig nogal eens gemakzuchtig wordt afgedaan als saai en politiek correct. Zolang eigenzinnige filmmakers uit het Hoge Noorden nog in staat zijn om een brutaal de wereld in kijkend actricetje als Sarah Juel Werner aan te zetten tot hartverscheurend spel en charmante komische invallen, snijdt zulke kritiek totaal geen hout.

Fritz de Jong