THE YEAR ZERO

The year zero is een antropologisch document over twee Maya-priesters en hun profetieën. In een poging neutraal te blijven, laat de documentaire te veel vragen onbeantwoord.

Lange tijd wordt de kijker in het ongewisse gelaten over de precieze betekenis van de twee geportretteerden in The year zero, de Guatamalteekse Maya-priesters Don Cirilo (Zwervende Wolf) en Don Julian. Pas wanneer er ergens een foto in beeld komt van Zwervende Wolf op bezoek bij de Paus, komt de man van de vreemde rituelen en sprookjesachtige verhalen in een ander daglicht te staan. Het gaat hier namelijk niet om een oude occultist, maar om een vooraanstaande Maya-ambassadeur die de wereld rondreist om de mensheid voor te bereiden op een tijd van natuurrampen. Deze zal worden gevolgd door een nieuwe, hoopvolle fase, die volgens de Maya aanvangt in het jaar nul (volgens onze jaartelling 2012). Zwervende Wolf deelt de hoofdrol in de documentaire met regenmaker en genezer Don Julian, die beweert dat hij als kind kon vliegen, maar die gave helaas na een zware ziekte op z’n vijfde verloor.
The year zero is de eerste Nederlandse documentaire op het witte doek die met gebruikmaking van de cv-constructie is geproduceerd. Het zou wel eens meteen de laatste kunnen zijn, gezien de recente beleidsontwikkelingen die de aantrekkelijkheid van de fiscale maatregel op de tocht hebben gezet.

Zwijgen
De eerste lange documentaire van filmer en fotograaf Wiek Lenssen opent met een scène die spanning moet suggereren: een donderend geluid als van een langzame hartslag en beelden van golven die op de kust beuken. De spanning wordt onmiddellijk weer verbroken door een gortdroge voice-over die een overdaad aan informatie over de net nieuwsgierig geworden kijker uitstort. Daar komt bij dat in de eerste beelden een Maya-ritueel meer weg heeft van een toeristische attractie dan van een gewichtige bijeenkomst van leiders van Indianenstammen (of zou dat aan de verwende westerse kijker liggen?).
Later in de film wordt dit gebrek aan context enigzins goedgemaakt. Lenssen laat de kijker getuige zijn van een aantal intieme gebeurtenissen, waaronder het opgraven van een Maya-slachtoffer van een van de vele militaire regimes, en Zwervende Wolf die huilt als een wolf om een voorvader die 500 jaar geleden in het dal onder hem werd vermoord door de Spanjaarden.
De wijze waarop de priesters de filmcrew bij hun missie betrekken, roept een aantal vragen op die onbeantwoord blijven. Zwervende Wolf interpreteert de komst van de crew als een bewijs voor zijn geloof dat de wereld momenteel in een periode van ontwaken verkeert. Ook onderwerpt Don Julian de geluidsman aan een reinigingsritueel. De uitgelezen kansen op commentaar die dat oplevert, worden vervolgens onbenut gelaten. Waarom namen de makers deze scènes dan toch op in hun film? Sprak de reeks andere rituelen al niet voor zich? Is hun zwijgen in dit geval toestemmen in de beweringen van de beide sjamanen?
Ook al lijkt The year zero een neutraal antropologisch document te willen zijn, zij laadt door dit selectieve zwijgen toch de verdenking op zich een vooringenomen beeld van de Maya-profetie te geven, al was het maar vanwege een gebrek aan relativeringsvermogen. Wie op zoek is naar een droge, informatieve film over de Maya-profetie hoeft dat geen probleem te vinden. Maar de liefhebber van kritische, spanningsvolle documentairefilms is bij The year zero aan het verkeerde adres.

Karin Wolfs