THE KINGDOM (Peter Berg)

Arabieren-knallen

  • Datum 03-12-2010
  • Auteur
  • Gerelateerde Films The Kingdom [Peter Berg]
  • Regie
    Peter Berg
    Te zien vanaf
    01-01-2007
    Land
    Verenigde Staten
  • Deel dit artikel

Peter Bergs the kingdom loopt voorop in een lange reeks ‘politieke’ films die Hollywood de komende maanden over ons uitstort. Het is geen goede voorbode: de politiek van the kingdom is simplistisch en marginaal.

Irak mag in Hollywood. Na de Vietnamoorlog duurde het nog jaren voor de eerste films verschenen die het conflict direct onder ogen namen (al was de spanning van de tijd indirect natuurlijk voelbaar in veel films van de ‘gouden’ jaren zeventig). Maar nu wordt de tweede Golfoorlog al uitgebreid in beeld gebracht terwijl hij nog voortsleept. Voor Oliver Stone’s wtc en Paul Greengrass’ united 93 (en in minder mate voor Sam Mendes’ jarhead) waren de kreten ’too soon!’ nog niet van de lucht.
In de aanloop naar de Oscars van het verkiezingsjaar 2008 krijgen we nu een kleine golf van films over het nog altijd voortdurende conflict in Irak geserveerd. Peter Bergs the kingdom biedt een luidruchtig openingssalvo, een precisiebombardement dat de kijker murw maakt voor de invasie, en net als echte bommen vooral onschuldige slachtoffers maakt.
Terrorismethriller the kingdom heeft wel wat weg van een avondje zappen. We beginnen met een stukje ’24’, waarin een fictieve terroristische groepering een bomaanslag pleegt op een Amerikaanse ‘compound’ in Saoedi-Arabië die tientallen slachtoffers eist. Dan ‘The West Wing’, met het politieke gekonkel rondom het FBI-onderzoeksteam onder leiding van agent Ronald Fleury (Jamie Foxx) dat naar de plek van de aanslag wil (een goede vriend en collega kwam er om), niet mag, maar toch gaat. Vervolgens schakelen we over naar ‘CSI: Riyadh’, waarin het team de plaats delict onderzoekt en langzaam het vertrouwen wint van de lokale politiemacht, onder leiding van sergeant Haytham (Ali Suliman). En dan gaat de televisie uit en de spelcomputer aan, en gaan we een half uurtje Arabieren-knallen in de donkere gangen en smalle steegjes van de stad, buiten de compound.

Ziekenhuisserie
De televisievergelijking komt niet uit de lucht vallen: een groot deel van de medewerkers van the kingdom, zowel voor als achter de camera, leerde het vak op het kleine scherm. Producent Michael Mann, wiens invloed duidelijk voelbaar is, werd bekend met ‘Miami vice.’ Regisseur Peter Berg brak als acteur door in ziekenhuisserie ‘Chicago Hope’ en maakte met die serie ook zijn scenario- en regiedebuut. Foxx mag dan inmiddels een Oscar hebben, hij begon nog geen tien jaar terug als sitcom-acteur. En ook de collega’s die zijn team vormen komen (op Chris Cooper na) uit de tv-wereld, en spelen hier dezelfde rollen: Jason Bateman de droogkloot met een kwinkslag uit de comedy ‘Arrested development’ en Jennifer Garner de competente agente met vrouwelijke intuïtie uit de spionageserie ‘Alias’. Het is waarschijnlijk toeval, maar Coopers personage — type: knorrige ouwe rot — voelt ook het meest overbodig aan.
Maar het meest opvallend is misschien nog wel de positie van Ali Suliman. De uit de Palestijnse gebieden afkomstige acteur maakt, na zijn hoofdrol in paradise now (2005) hier zijn Hollywooddebuut. Feitelijk speelt hij voor een groot deel van de film de tweede hoofdrol, de sidekick van Jamie Foxx in een variant op de ‘buddy movie’. Zijn personage brengt als enige een min of meer rationele discussie, tegenover de oneliners van de Amerikaanse bijfiguren, en heeft bovendien veel meer tekst. Toch staat hij pas ver na de Amerikanen op de castlijst. Het heeft ongetwijfeld te maken met contractuele verplichtingen met de ‘sterren’, maar het is tekenend voor de marginale rol die de Arabische wereld in de film krijgt.

Epilepsie
Die marginale positie is vreemd, zou je zeggen, voor een film als the kingdom, die ogenschijnlijk de explosieve hedendaagse terrorismeproblematiek onder de loep neemt. Valt mee. Ogenschijnlijk is hier het sleutelwoord; politiek is in the kingdom slechts een kleurrijke achtergrond voor een op zijn hoogst vakkundige actiethriller. En zelfs daar valt wat op af te dingen; een rusteloze camera werkt uitstekend om de spanning in actiescènes op te bouwen (zie de bourne-trilogie voor hoe dat werkt), maar Berg en cameraman Mauro Fiore weten niet van ophouden. Zelfs een subtiel bedoelde scène als die waarin Foxx de kleuterklas van zijn zoon bezoekt, mondt uit in een epilepsie-opwekkend zwenkfestijn.
Eén van de getuigen van de aanslag in de film refereert aan de film first blood (1982): "Het was daarbuiten net Rambo", zegt ze, verwijzend naar de rondvliegende kogels en bomfragmenten. Maar de morele complexiteit van die film (die slechte reputatie komt vooral door de sequels) haalt the kingdom bij lange niet. Het laatste halfuur van de film zou rechtstreeks uit first blood ii (1985) kunnen komen, waarin John Rambo eigenhandig alsnog de Vietnamoorlog wint. Op internet zijn rapportages te lezen over voorvertoningen van the kingdom in (het zuiden van) Amerika waar gejuicht werd bij iedere Arabier die tegen de grond werd geschoten. De hypocriete coda van de film, die wil wijzen op de vicieuze cirkel van geweld en ook Amerika daar expliciet in plaatst, wordt daarmee wel heel erg wrang.

Joost Broeren