THE HUNTER (Serik Aprimov)

The hunter idealiseert de traditionele Kazachse jagerscultuur. Kunnen de Kazachen er wat van leren?

Als in de filmwereld de woorden Nieuwe Golf vallen, moeten we oppassen. Ze zeggen meestal meer over hypes en marketing dan over de werkelijkheid. Eind jaren negentig was Kazachstan aan de beurt. Een handjevol filmmakers werd opgepikt door het internationale festivalcircuit en, hupsakee, de Kazachse New Wave was geboren. Inmiddels is de ‘golf’ al weer weggeëbd en verkeren we in de Koreaanse New Wave. In dit tempo zullen we het zelfs nog meemaken dat in Nederland een Nieuwe Golf wordt ontdekt. Het inflatoire gebruik van het begrip wil niet zeggen dat er in Kazachstan niets aan de hand was. In de jaren negentig stonden een paar opmerkelijke talenten op, met als belangrijkste Darezjan Omirbajev en Serik Aprimov. Omirbajev maakte grote indruk met het noodlotsdrama Killer (1998), waarin een jongen met zijn gezin aan de economische ellende ten onder gaat. De uitgebeende film, die aan het werk van Bresson doet denken, schetst een ontluisterend beeld van het leven in Kazachstan onder het Wild West-kapitalisme.
Aprimov bewees vijf jaar geleden met Tri brata (Drie broers) dat ook hij iets heeft te vertellen. Tri brata gaat over de spanning tussen droom en realiteit. Hoe akeliger de werkelijkheid — de drie broertjes vervelen zich te pletter op het platteland — hoe beter de voedingsbodem voor dromen. De film laat zien dat dromen niet zonder gevaar zijn: waar illusies worden gekoesterd, zijn desillusies niet ver weg.

Batavieren
Tri brata ging evenals Killer over de niet ingeloste belofte van een beter leven in het post-communistische Kazachstan. De films ontleenden hun kracht aan de link met de werkelijkheid. Dat The hunter (Anshi), de opvolger van Tri brata, tegenvalt, komt doordat Aprimov de Kazachse werkelijkheid de rug toekeert. Hij zoekt het in een mythisch, pastoraal Kazachstan. The hunter speelt zich af in een geïdealiseerde plattelands- en jagerscultuur, die Aprimov het moderne Kazachstan als inspiratiebron voorhoudt. Het is een simplistisch en onzinnig streven, dat voort komt uit nostalgie. Wat moeten moderne Kazachen met het machogedrag van jagers? Wat zouden wij ervan vinden als Alex van Warmerdam ons de levenswijze van de Batavieren als inspiratiebron voorhoudt?
The hunter voert de twaalfjarige ontspoorde dorpsjongen Erken op, over wie de locale hoer zich heeft ontfermd. Als een jager voor hoerenbezoek even de steppe verlaat, steelt Erken zijn paard en pistool en schiet de inboedel van de kruidenierszaak aan diggelen. Hij vlucht, maar wordt gevonden door de jager, die hem voor de keuze stelt: de gevangenis in of met hem de wijde steppe op om een wolf met vijf tenen naar de andere wereld te helpen. De keuze is snel gemaakt. Wat volgt is een initiatie van Erken in de jagerscultuur. Hij leert schieten, maar het belangrijkste is dat de jongen, die ’tussen het ijs is geboren’, opnieuw tot leven wordt gewekt. Zijn verkilde hart moet ontdooien. De jager geeft het voorbeeld door een wetenschapster, die alleen in een tentje op de steppe verblijft, te verleiden en op zijn paard te berijden.
Pak een geweer, spring op een paard, grijp een vrouw en alles komt goed in Kazachstan.

Jos van der Burg