The High Sun

Vrijen met een meisje uit een dorp verderop? Dat is vragen om moeilijkheden, zeker wanneer het zich afspeelt op een plaats waar de etnische tegenstellingen overkoken.

Die zonovergoten zorgeloosheid van de eerste scène doet bijna pijn als je er later aan terugdenkt. Het verloren paradijs, ergens op de Balkan in 1991. De verliefde twintigers Jelena en Ivan, luierend bij een meertje. Hij speelt op zijn trompet, zij plaagt en stoeit. De een is Kroaat, de ander Servisch. Allebei denken ze aan hun grote plan van morgen. Ze gaan ervandoor, weg uit deze valse idylle, een nieuw leven tegemoet.
Als er een colonne legerwagens door de heuvels nadert snappen we waarom. De schaduw van de oorlog komt dichterbij. En wanneer we kennismaken met de broer van Jelena snappen we het nog beter. Hij is zojuist als dienstplichtige opgeroepen, hij reageert zijn angst en woede af op zijn zus. Wat denkt ze wel, vrijen met zo’n sukkel uit het verkeerde kamp. De uitbarsting laat niet lang op zich wachten en treft je als een stomp in de maag.
Als kind begreep de Kroatische regisseur Dalibor Matani? niet waarom zijn liefhebbende en ruimhartige grootmoeder hem op het hart drukte nooit met een Servisch meisje aan te komen. Nu ziet hij haar opmerking als de eerste kiem voor The High Sun. Een aangrijpend liefdesdrama waarin de Balkanoorlog de gruwelijke uitwas is van een universeel herkenbaar fenomeen: namelijk dat die anderen uit dat dorpje verderop natuurlijk niet deugen.
Na de tragedie van Jelena en Ivan springen we tien jaar verder. De oorlog is dan net voorbij, de wonden zijn nog vers. Natasa, een andere jonge vrouw, keert terug naar de ruïnes van haar ouderlijk huis. Ze maakt daar kennis met een aardige klusjesman, maar de pijn en het verdriet zijn nog te groot om elkaar te kunnen vinden. Weer tien jaar later begint het leven zijn gewone gang te hernemen. Zelfs dan blijft het verleden knagen. Zoals Luka merkt wanneer hij de geliefde opzoekt die hij lafhartig in de steek liet.
Drie jonge stellen, driemaal een liefde die door het gif van de etnische haat gedwarsboomd wordt. Je zou het een Servisch-Kroatische versie van Romeo & Julia kunnen noemen, als dat beeld niet te romantisch was. Matani? zet het nuchter en realistisch en daarmee des te beklemmender voor ons neer. Opvallend ook dat het geen politiek verhaal met een didactische boodschap is geworden. Zelfs de oorlog komt, op een enkele scène na, slechts indirect in beeld.
Matani? kiest juist voor de mensen die het allemaal overkomt, die er het liefst part nog deel aan zouden hebben, maar die er toch mee besmet raken. Trefzeker zoekt The High Sun dat onderhuidse gevoel op en laat doorschemeren hoe pijn het gedrag bepaalt, hoe een stuurse blik een signaal van machteloosheid is. Treffend is bijvoorbeeld de rol die seks, of de poging daartoe, in de drie episoden speelt. Eerst vreugdevol, dan een felle copulatie die bedoeld lijkt om demonen uit te drijven, en ten slotte een vluchtige vrijage om serieuzere zaken uit te stellen.
De kracht van die direct herkenbare menselijkheid is vooral de verdienste van de voortreffelijke acteurs, die je vaak het gevoel geven dat ze dat tragische verleden ook zelf nog echt met zich meedragen. Met in de eerste plaats Tihana Lazovi? en Goran Markovi? die alle drie de stellen spelen. Een constructie die heel goed blijkt te werken en waardoor The High Sun, vorig jaar in Cannes onderscheiden met een juryprijs, een beetje het karakter van een ballade of zo je wilt een fabel krijgt. Een verhaal over de diepe sporen die het vijanddenken nalaat, maar wel met een sprankje hoop.

Leo Bankersen

Filmkrant.Live verzorgt in mei introducties bij The High Sun
Chassé Cinema | Breda
9 mei avond
Filmhuis | Den Haag
11 mei avond
Gerlinda Heywegen