The Glass Castle

Off the grid en ongebonden was de jeugd van Jeannette Walls. Je kunt ook zeggen dat ze opgroeide in een vaak straatarm white trash-gezin. De verfilming van haar memoires laat beide kanten zien, maar knipt de rafelranden op het laatst alsnog af.

"Je kunt niet je hele leven aan de kant blijven hangen!" roept Rex Walls zijn dochter toe in het openbare zwembad. Zwemles zou de voor hand liggende oplossing zijn voor haar watervrees, als de familie Walls niet chronisch blut was. En was geld maar het enige wat er miste. Een bonte verzameling pedagogische tekortkomingen zorgt voor de meest alarmerende scène uit de film, als Rex zijn kind tot drie keer toe naar de bodem van het diepe bad duwt om haar te ‘leren’ hoe ze op eigen kracht het hoofd weer boven water krijgt. Zwemmen of verzuipen, dat is kort en bondig hoe Jeannette Walls wordt grootgebracht — of beter: zichzelf grootbrengt.
In The Glass Castle kijkt Jeannette (Brie Larson), inmiddels een succesvolle societyjournalist in New York, terug op een jeugd waaraan ze zich nog maar net heeft ontworsteld en die ze verbergt voor iedereen behalve haar verloofde. Via een chronologische reeks flashbacks zien we hoe de non-conformistische levenshouding van vader Rex (Woody Harrelson) en moeder Rose Mary (Naomi Watts) regelmatig resulteert in ernstige vormen van verwaarlozing — en krijgen we geleidelijk door hoe psychisch instabiel zij zijn. Rex (handig, inventief en hopeloos chaotisch) is zwaar aan de fles en Rose Mary gebruikt haar schilderkunst om zich af te schermen van een wereld waartegen ze niet is opgewassen. Je kunt je levendig voorstellen hoe die twee bij elkaar een veilige haven vonden, maar voor hun vier kinderen is veiligheid het laatste wat er thuis te halen valt.
Het gebeurt niet vaak dat een acteur zo goed op zijn plek is als Woody Harrelson in deze rol: zijn Rex Walls is charismatisch, onbeholpen, liefdevol, verraderlijk en maniakaal; een menselijke achtbaan die je daarom ook niet zomaar los kunt laten. In het terugblikkende perspectief van Jeannette lopen weemoed, verwijt en schuldgevoel dan ook voortdurend door elkaar heen. Het is allemaal zo dubbel. Jammer genoeg wordt die ambivalentie tegen het einde van de film opgeheven, als het scenario toewerkt naar Jeannettes verzoening met het verleden en met haar vader. Voor de echte Jeannette Walls, die met haar in 2005 gepubliceerde memoires de basis leverde voor het scenario, is dat natuurlijk goed nieuws: verzoenen is gezond. In de dramatisering van haar geschiedenis is dit coda niet therapeutisch, maar eerder cynisch. Het is alsof de film ons uitnodigt om te concluderen: toch heeft hij haar maar mooi leren zwemmen. Jawel, want anders was ze nu verzopen.

Sasja Koetsier