THE DELIVERY

Nog voordat de Nederlandse actiefilm The delivery zijn première heeft beleefd, is er al sprake van een commercieel succes. Amerikaanse, Engelse en Franse distributeurs stonden in de rij om de internationale rechten te verkrijgen. Als het aan Roel Reiné en Thijs Bayens ligt, zullen er nog vele speelfilms volgen. "Wat ze in Amerika doen, kunnen wij ook."

Hun bedrijfje Two Independent bestaat pas twee jaar. Een speelfilm maken was altijd het grote doel, maar voor het zover was grepen Roel Reiné en Thijs Bayens op productiegebied alles aan: van een documentaire als Falling over een Canadese houthakker, tot de kerstspecial van pianist Jan Vayne. Hun kantoor oogt jongensachtig rommelig. Geen duur meubilair, geen design inrichting. Reiné en Bayens voldoen in niets aan het clichébeeld van de ouderwetse filmproducent, die zelf altijd iets beter uit de kosten komt dan de rest van de cast en crew. "Klanten die bij ons op bezoek komen, zien meteen dat het budget geheel in de productie wordt gestopt. Omdat we zelf allebei makers zijn, zitten we niet in een ivoren toren, zoals je dat vroeger wel zag bij filmproducenten. Two Independent is heel duidelijk een makersbedrijf, in tegenstelling tot bijvoorbeeld Endemol en IDTV, die door producenten gerund worden. Omdat we altijd zelf als regisseur, producent, eindredacteur of schrijver bij onze projecten betrokken zijn, staan we er heel dicht bij", aldus Reiné.
De taakverdeling tussen beide compagnons voldoet al evenmin aan het klassieke beeld van een zakelijk duo, waarbij de een meestal voor de ideeën en de creativiteit zorgt, terwijl de ander meer op de uitvoering en de zakelijke kant let. Bij Reiné en Bayens loopt dat door elkaar heen; afhankelijk van het project wisselen ze van functie. Bayens heeft een theaterachtergrond. Hij acteerde onder andere bij het RO-Theater en was artistiek leider van het gezelschap Els. Reiné produceerde en regisseerde vooral tv-producties, waaronder ‘Fort Alpha’ en ’12 Steden, 13 Ongelukken’. The delivery is duidelijk Reiné’s film, al was Bayens er vanaf het begin als producent nauw bij betrokken. Reiné: "Ik heb een film gemaakt zoals ik die zelf wil zien. Als ik naar de bioscoop ga, wil ik geamuseerd worden, twee uur lang in andermans huid kunnen kruipen. Ik ga af en toe ook wel naar arthousefilms, maar wanneer ik een leuk avondje uit wil, dan kies ik voor entertainment-achtige bullshitfilms. Dat vind ik gewoon lekker om te zien."
Bayens: "We hebben niet gekozen voor een platte actiefilm om ons af te zetten tegen andere, meer artistiekerige Nederlandse of Europese films. We behoren gewoon tot een generatie die opgegroeid is met de Amerikaanse film, met acteurs als Robert De Niro en regisseurs als Steven Spielberg. Aan de andere kant maken we deel uit van de Europese filmcultuur. Tussen die twee uitersten zit vrijwel niks. Er is geen filmtaal onwikkeld waarin die uitersten samenkomen, en daar heeft Roel met The delivery een aanzet toe willen gegeven."

Marketingstrategie
Het aan de man brengen van The delivery is onverwacht uitgegroeid tot een voor Nederlandse begrippen onvergelijkbaar succesverhaal. Met een businessplan en een promo-tape onder de arm gingen Bayens en Reiné twee jaar geleden bedrijven langs om sponsors en financiers te werven. Het Filmfonds werd niet benaderd, want dat zou toch een te lang traject worden, zo vermoedden ze. De oprichting van FINE BV was in de maak, maar ook daar wilden ze niet op wachten. Het totale budget bedroeg uiteindelijk 1,2 miljoen gulden, inclusief eigen kapitaal. Bayens: "We hebben veel risico’s genomen, maar we wilden gewoon per se nu deze film maken." In februari van dit jaar rouleerde een tien minuten durende compilatievideo op het festival van Berlijn, maar een paar maanden later in Cannes brak de gekte pas goed los. De aanleiding was een kort berichtje in een van de festivalkranten, met de sprekende kop ‘Warner gets The delivery’. Een afspraak die al in Nederland gemaakt was.
Reiné: "Iedereen denkt dat we een heel slimme marketingstrategie hebben gevolgd, maar het was allemaal een samenloop van omstandigheden. Een bevriende Canadese salesmanager, nota bene van arthousedocumentaires, was aanwezig in Berlijn, dus het lag voor de hand onze tape daarheen te sturen. Vervolgens gaat zo’n ding circuleren en stromen ineens de telefoontje binnen. En voor Cannes hadden we ook helemaal geen concrete acties bedacht. We liepen daar een beetje rond over de boulevard, ons vergapend aan al die enorme billboards en zo veel mogelijk foldertjes in onze tas stoppend. Maar toen was het ineens: ‘Warner gets The delivery’. De magie van zo’n zinnetje is enorm. De volgende ochtend stond er bij de stand van Holland Film ineens een hele rij Koreanen en Japanners, die een afspraak wilden maken."
Bayens: "Vervolgens ontstond er in no time een ‘bidding war’ tussen de grootste distributeur van Frankrijk, een belangrijk Engels bedrijf en een paar Amerikaanse bedrijven. Dat heeft heel erg te maken met de manier waarop die bedrijven in Cannes opereren. Voor hun is het echt een acquisitiemarkt. Wanneer er ook maar iets gebeurt, springt iedereen daar op af en begint fanatiek tegen elkaar op te bieden."
Het resultaat van de handel in Cannes overtreft de stoutste jongensdromen van het duo. Reiné is net terug uit Los Angeles, met een stapel contracten op zak. Hij somt de gemaakte deals nog maar eens op. "Trimark Pictures heeft de wereldverkooprechten. Ze gaan de film in Amerika in de arthouses distribueren en vervolgens groot op video uitbrengen. Daarnaast hebben we een ’two-picture deal’ met ze getekend, wat inhoudt dat we de komende vier jaar twee films gaan coproduceren. Trimark zorgt voor de financiering en ik ga regisseren. Films met een budget van tussen de drie en zes miljoen dollar. Voor hun is dat niet veel, maar voor ons is het geweldig. Het laatste nieuws is dat wij ook nog eens een aantal andere Trimark-films gaan produceren."

Engelse humor
The delivery is een onvervalste en razendsnel gemonteerde roadmovie. Een drietal jonge en onervaren drugskoeriers — een Nederlandse goedzak, een Engelse macho en een mooie Française — reist met een miljoenenlading XTC-pillen van Nederland naar Spanje. Hun opdrachtgever is de doortrapte Spike, die voor de zekerheid de vrouw van een van de jongens als onderpand vasthoudt. Op de hielen gezeten door een obscuur groepje extremisten en een gefrustreerde Interpol-agent ontlopen ze een hele rits explosies en beschietingen, waarbij vooral een groot aantal telefooncellen het moet ontgelden. Tussen de drie botert het niet echt en alles wat mis kan gaan, gaat ook mis. De cast is een mengelmoes van nationaliteiten, met in de hoofdrollen Fedja van Huêt, Rik Launspach en Esmée de la Bretonière, de Engelsman Freddy Douglas en de Franse debutante Aurelie Meriel.
De makers hebben bewust gekozen voor een Engelstalige film. Met al die verschillende nationaliteiten levert dat een aardige opeenhoping op van krom taalgebruik en rare accenten. Iedereen spreekt zijn eigen steenkolenengels. In de tot nu gehouden screenings blijken het vooral de Nederlanders te zijn die zich ergeren aan deze taalverkrachting. Reiné: "Engelsen en Amerikanen hebben er absoluut geen moeite mee. Het grootste genoegen dat ik tot nu toe heb meegemaakt, is dat zij juist vier keer meer lachen dan de Nederlanders. Dat komt volgens mij omdat er heel veel Engelse humor in zit. Op het moment dat Rik Launspach roept: ‘I love football’, ging in Amerika de hele zaal plat."
Bayens: "Ik vind het eerlijk gezegd vreemd dat de taal als een probleem wordt gezien. Minstens tachtig procent van wat er op de Nederlandse televisie te zien is, is Engelstalig. Onze generatie is daarmee opgegroeid. Van de films die wij in de bioscoop zien, is minder dan twee procent Nederlandstalig. Het is dus eigenlijk onwaarschijnlijker dat we de behoefte zouden hebben om een Nederlandstalige film te maken." Reiné vult aan: "Voor mij als filmmaker is het Engels letterlijk mijn natuurlijke taal. Het is dé filmtaal."

Leuker en interessanter
Bayens en Reiné lopen over van de nieuwe filmplannen. Met vier andere Nederlandse productiebedrijfjes — Phanta Vision, Fu Works, Jordaan Film en Motel Films — is onlangs een ontwikkelingsbedrijf opgericht, en alhoewel vrijwel niemand nog The delivery in zijn geheel heeft gezien, krijgen ze al aanbiedingen van banken en privé-financiers.
Reiné: "Als je de huidige filmindustrie overziet, dan heb je te maken met een toplaag van goeie, commercieel zeer succesvolle Amerikaanse films, en een toplaag van Europese kwaliteitsfilms. Maar daarnaast wordt er in Amerika een hoop rotzooi gemaakt, die voor een deel ook in Europa wordt uitgebracht. Wij willen Europese films maken, op basis van Europese verhalen, die in het commerciële circuit tegengas gaan geven aan al die Amerikaanse rommel. Dus overwegend Engelstalige films waarmee we de Amerikanen, maar ook de rest van de wereld, kunnen laten zien dat we in Europa dat soort films zelf kunnen maken, maar dan leuker, mooier en interessanter, omdat onze verhalen origineler zijn. Al het Europese talent gaat nu naar Amerika, omdat daar het geld zit. Wij willen dat mechanisme doorbreken en het Amerikaanse geld hierheen halen, zodat we die films hier zelf kunnen maken." En dat worden zeker niet allemaal actiefilms. Reiné: "Een van onze eerstvolgende films zal een western zijn."

François Stienen