The Debt

Er valt veel te zeggen over de spectaculaire undercover­operaties waarmee de Mossad een omstreden reputatie heeft verworven. Maar The Debt kiest liever voor een minder gevaarlijk zijspoor.

Op een kamer in Oost-Berlijn wordt een nazidokter vastgehouden door drie jonge Israëlische Mossad-agenten die hem op een gewaagde manier hebben gekidnapt. Terwijl ze piekeren over een manier om hem het land uit te smokkelen legt de voormalig kamparts, die in Birkenau gruwelijke dingen heeft uitgespookt, hen het vuur aan de schenen. "Ik weet wel wat jullie van plan zijn", sart hij. "Als jullie me overgedragen hebben krijg ik een schijnproces en wordt ik alsnog terechtgesteld. Dan denk je dat je schone handen hebt, maar jullie zijn de echte moordenaars."
De vraag of oorlogsmisdadigers een proces moeten krijgen of dat ze als het zo uitkomt zonder omhaal geëxecuteerd mogen worden, is niet beperkt tot de nasleep van de Holocaust. In een interview naar aanleiding van The Debt legde regisseur John Madden een verband met het vermoorden van Osama Bin Laden, al had Madden dat natuurlijk nog niet voorzien toen hij aan deze thriller begon. En uiteindelijk wordt deze kwestie in The Debt, een remake van de Israëlische film Ha-hov (2007), ook niet echt op scherp gezet.

Heldenontvangst
In The Debt speelt Helen Mirren de inmiddels gepensioneerde Mossad-agente die betrokken was bij de actie in Oost-Berlijn. Bij terugkeer in Israël kregen zij en haar twee kompanen een heldenontvangst. Dertig jaar lang heeft ze zich alle bewondering laten aanleunen, maar nu dreigt aan het licht te komen dat die roem op een valse voorstelling van zaken is gebaseerd. De zogenaamd uit de weg geruimde kamparts (de Deense acteur Jesper Christensen) leeft mogelijk nog. In een ziekenhuis in Oekraïne komt het tot een confrontatie met dit spook uit haar verleden.
Met dit grimmige en enerverend in scène gezette materiaal heeft Madden de frivole charme van Shakespeare in Love en het sentiment van Captain Corelli’s Mandolin — de films die hem bekend maakten — ver achter zich gelaten. Zijn Britse aanpak zie je terug in de sterke tekening van de vaak claustrofobische sfeer en de nadruk op de psychologische kanten van het drama. Jammer is het obligate Engels met rare accenten, maar buiten dat is het met de acteurs ook dik in orde. Een opvallend nieuw talent is bijvoorbeeld Jessica Chastain (ook in The Tree of Life) als de jonge versie van Helen Mirren. Dankzij die voortreffelijke rolbezetting ben je zelfs geneigd de nogal gekunstelde ontknoping voor lief te nemen.
Dat neemt allemaal niet weg dat het teleurstellend is dat The Debt zich minder druk maakt over kwesties van wraak of rechtvaardigheid dan over die leugen waarmee de drie agenten hun mislukking hebben gemaskeerd. Ze konden de schande voor hun land niet verdragen, heet het, al kan je vermoeden dat de vernederende opmerkingen van de kampdokter over joden ook een rol speelden. In tegenstelling tot bijvoorbeeld Spielbergs Munich staat in The Debt de rigoureuze werkwijze van de Mossad niet ter discussie, maar dwaalt het verhaal af naar de tragiek in het leven van het drietal, met een jammerlijk gemiste liefde en zelfs een zelfmoord. "Hij kon niet meer leven met de leugen." Hoe serieus ook gebracht, het klinkt toch een beetje pathetisch.

Leo Bankersen