THE CUP

The cup is de eerste speelfilm uit het bergkoninkrijk Bhutan. In de met veel vaart en humor vertelde film breekt een Bhutaanse monnik alle kloosterregels om het WK voetbal op televisie te zien.

Tot voor kort was Bhutan, een bergkoninkrijkje ingeklemd tussen India en China, een van de meest geïsoleerde plekken op aarde. Toeristen werden mondjesmaat en alleen in georganiseerd verband binnen de grenzen geduld, televisie bestond niet en buitenlandse kranten waren er niet te krijgen. Maar die situatie verandert. Onlangs werd een nieuwe, verbrede landingsbaan bij de hoofdstad Thimphu geopend en sinds kort heeft het land televisie.
In een land waar het Boeddhisme een zware stempel drukt op het dagelijks leven is het niet vreemd dat de eerste filmmaker een lama is. Khyentse Norbu, die The cup (oorspronkelijke titel Phörpa) maakte, is de incarnatie van een negentiende-eeuwse Tibetaanse heilige. Hij leerde de beginselen van het filmvak op de set van Bernardo Bertolucci’s Little Buddha. Gelukkig is Norbu wereldlijker ingesteld dan je zou verwachten van een Boeddhistisch filosoof en ademt zijn film niet alleen godsdienstige wijsheid maar ook humor en optimisme.

Lefgozertje
In het klooster waar de hoofdpersonen uit The cup een degelijke opleiding tot monnik genieten, is de buitenwereld langzaam doorgedrongen. En wel in de vorm van het wereldkampioenschap voetbal. De jonge geestelijken debatteren verhit over de mooiste doelpunten, lezen in het geniep voetbalblaadjes en kalken de muren vol met supporterskreten.
Orygen, een lefgozertje en voetbalgek van de eerste orde, breekt alle kloosterregels om maar geen wedstrijd te hoeven missen. ’s Nachts sluipt hij langs het raam van de immer waakzame Geko, de leermeester verantwoordelijk voor de disciplinehandhaving, om in een kroeg in het nabije dorp de verrichtingen van zijn helden te bekijken. Vlak voor de finale wordt hij echter gesnapt en het ziet er naar uit dat hij de ontknoping van het toernooi moet missen.
Norbu verstaat de kunst om met een klein verhaal grote historische lijnen te schetsen. Achter Orygens Pietje Bel-achtige avonturen schuilt een parallel verhaal over de volwassenwording van een samenleving die zich lange tijd afzijdig heeft gehouden van de rest van de wereld. Traditie en technologie botsen onvermijdelijk op elkaar. Als een oplettende vader die op video de ontwikkelingen van zijn kind vastlegt, registreert Norbu de maatschappelijke groeistuipen. Wetende dat hij de modernisering van zijn land toch niet kan tegenhouden, spreekt hij zich niet normatief uit over de nieuwe ontwikkelingen. Hij uit alleen, bij monde van de abt, de hoop dat "de jonge generatie het goede uit de technologie verenigt met het goede uit de traditie".
Dat Norbu geen zwartkijker is, blijkt uit de persoonlijke omslag die Orygen gedurende de film doormaakt. De geobsedeerde Ronaldo-fan jaagt in het begin nog zijn voetbaldromen na ten koste van alles en iedereen. Maar op het einde van de film komt de jongen tot inkeer en is zijn gedrag een Boeddhistisch monnik waardig.
Norbu weet Orygens ‘coming of age’ vol vaart en met een hoop humor weer te geven. Het zorgt ervoor dat The cup een lichte film is geworden die niet ten onder gaat aan de diepere betekenislaag.

Edo Dijksterhuis